Milli Eğitim Bakanlığı 2012 yılı Ağustos ayında özür durumundan iller arası yer değişikliği başvurusunda bulunan ancak atanmak istedikleri illerde alanlarında açık norm kadro bulunmaması nedeniyle yer değişikliği gerçekleştirilemeyen öğretmenler için becayiş uygulaması başlatmıştı. Becayiş duyurusunda özür durumundan ataması yapılamayan öğretmenlerin tekrar başvurusunu alma gereği duyulmamıştı

Bunun sonucunda eşi zorunlu yer değiştirmeye tabi birçok öğretmenin ataması eşinin görev mahallinden daha farklı yerlere yapılmıştı. Bu uygulama o dönemde sendikalarca farklı eleştirilere uğramış özellikle tekrar başvuru alınmaması eleştirilerin odak noktası olmuştu. 28 Eylül – 3 Ekim 2012 tarihlerinde alınan başvurular sonucu atamalar 5 Ekimde gerçekleştirilmişti.

Eşi zorunlu yer değiştirmeye tabi olup Tunceli ili, Pülümür ilçesine atanan bir öğretmenin 2012 Ağustos döneminde eş durumundan atamasının yapılmaması sonrasında becayiş uygulamasına başvuru yapma ve tercih yapma imkânı verilmeksizin Tunceli Pülümür yerine becayiş uygulaması ile isteği dışında Tunceli İli, Ovacık İlçesine ataması gerçekleştirilmişti. Davacı tarafından; eşinin askeri personel olması nedeniyle resen atamaya tabi olduğu ve becayiş yoluyla atandığı okulun Ovacık İlçesinin Jandarma Genel Komutanlığınca aile götürülemeyecek garnizonlar arasında sayıldığı, isteği dışında bir yere atandığı iddiaları ileri sürülerek iptali istemiyle dava açılmıştı.

Aydın 1. İdare Mahkemesince; “karşılıklı yer değişikliğinin davacının isteği dışında gerçekleşmesi ve bu yöntemle atanılan Ovacık İlçesinin, Jandarma Genel Komutanlığı'nca askeri personelin ailesini götüremeyeceği garnizonlar arasında sayılması hususu” gözetilerek işlemin Yürütmesinin durdurulmasına karar verildi.

Böylece Milli Eğitim Bakanlığınca özür durumundan atama yapmak yerine çözüm olarak başvurulan Becayiş uygulaması da hukuktan dönmüş oldu. Benzer çözüm olarak ileri sürülen memurluğa atama ve diğer uygulamalar da çok tartışılmıştı. Özellikle öğretmenlerin özürleri karşılanmadığı için memurluğa atanmaları ve alan değişikliği yapmak zorunda bırakılmaları eğitim camiasında eleştirilere uğramıştı. Davacının vekili Av. Tevfik Akkılıç; “karara karşı Milli Eğitim Bakanlığının yaptığı itirazın da 17 Ocak itibariyle Aydın Bölge İdare mahkemesince ret edildiğini ve kararın uygulanmasını beklediklerini, kararla tek taraflı uygulanan becayiş uygulamasına yönelik bir yanlıştan dönüldüğünü” bildirdi. “Bakanlığın karara yaptığı itirazda davacının becayişe dâhil edilmek istemediğini bildirmediği gerekçesine dayanan Milli Eğitim Bakanlığı için davacının avukatı; Bakanlık müvekkilin görüşünü sormadı ki, müvekkil görüşünü bildirebilsin. Hatta duyurusunda yapılacak atama için iptal hakkı dahi vermedi.” Şeklinde görüşlerini belirtti.

Kararın benzer durumda olan öğretmenleri ve ileriki dönemde becayiş uygulaması açısından Milli Eğitim Bakanlığı uygulamalarını etkilemesi bekleniyor.

İşte Karar;

T.C.

AYDIN

1. İDARE MAHKEMESİ

ESAS NO: 2012/1857

YÜRÜTMENİN DURDURULMASINI

İSTEYEN DAVACI ……………………..: ……………

VEKİLİ ……………………………………: AV. TEVFİK AKKILIÇ

Doktorlar Cd. Çimen İş Mrk. Kat:6 No:32/DENİZLİ

KARŞI TARAF DAVALI……………….: MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI- ANKARA

VEKİLİ…………………………………….: HUKUK MÜŞAVİRİ HARUN KAMAN- Aynı yerde

İSTEMİN ÖZETİ……………………..…: Aydın İli, ……. İlçesi, ………… İlkokulu'nda sınıf öğretmeni olarak görev yapan davacının, eş durumu nedeniyle Tunceli İli Pülümür İlçesine atanma isteğiyle yaptığı başvurusunun "alanında boş kontenjan bulunmadığından başvuru yapılamayacağı" gerekçesiyle reddine ilişkin işlem ile isteği dışında becayiş yoluyla Tunceli İli, Ovacık İlçesi, Yeşilyazı Hoca Ahmet Yesevi Yatılı Bölge Ortaokulu'na atanmasına ilişkin işlemin; eşinin astsubay olarak görev yaptığı, askeri personel olması nedeniyle resen atamaya tabi olduğu, Anayasa hükümleri uyarınca aile birliğinin korunması gerektiği, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Dair Yönetmeliğin 9.maddesine göre mülki idari hizmetleri sınıfı, emniyet hizmetleri sınıfı, hâkim ve savcılar vs gibi zorunlu yer değiştirmeye tabi kamu görevlilerinin eşleri hakkında kurumla ilgili olarak norm kadro sayılarına ilişkin hükümlerinin uygulanmayacağı, becayiş yoluyla atandığı okulun Ovacık İlçesinin Jandarma Genel Komutanlığınca aile götürelmeyecek garnizonlar arasında sayıldığı, isteği dışında bir yere atandığı iddiaları ileri sürülerek iptali ve yürütülmesinin durdurulması istenilmektedir.

SAVUNMA ÖZETİ………………………: Öğretmenlerin atama ve yer değiştirme işlemlerinde eğitim kurumlarının atama yapılacak alanlarda boş norm kadrosunun bulunması gerektiği, bu kapsamda 2012 yılı özür durumuna bağlı yer değiştirme kılavuzunda il emri uygulamasına yer verilmediği, 2012 yılı yer değiştirme döneminde davacının atanma talebinde bulunduğu Pülümür İlçesinde sınıf öğretmeni açığı bulunmadığından isteminin yerine getirilmediği, özür gurubundan tayin edilemeyenlerin becayiş yoluyla tayinlerinin gerçekleştirildiği, davacının becayişe dahil edilmek istemediğine dair herhangi bir talebinin bulunmadığından, basın duyurusu ile ilan edilen ilkeler doğrultusunda karşılıklı yer değiştirme yoluyla Tunceli İli, Ovacık İlçesi, Yeşilyazı Hoca Ahmet Yesevi Yatılı Bölge Ortaokulu'na atandığı, işlemlerin hukuka uygun olduğu, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Aydın 1. İdare Mahkemesi'nce dava dosyası incelenerek gereği görüşüldü:

Dava, Aydın İli, …… İlçesi, …………. İlkokulu'nda sınıf öğretmeni olarak görev yapan davacının, eş durumu nedeniyle Tunceli İli Pülümür İlçesine atanma isteğiyle yaptığı başvurusunun "alanında boş kontenjan bulunmadığından başvuru yapılamayacağı" gerekçesiyle reddine ilişkin işlem ile isteği dışında becayiş yoluyla Tunceli İli, Ovacık İlçesi, Yeşilyazı Hoca Ahmet Yesevi Yatılı Bölge Ortaokulu'na atanmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun “Yürütmenin Durdurulması” başlıklı 27. maddesinin 2. fıkrasında, idare mahkemelerinin, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda, davalı idarenin savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebilecekleri hükme bağlanmıştır.

1982 Anayasası'nın “Ailenin korunması ve çocuk hakları” başlıklı 41. maddesinde "Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır. Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar. Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir." hükmü yer almıştır.

Ülkemiz tarafından 1948 yılında kabul edilerek iç hukukumuzun bir parçası haline getirilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nin 16/3.maddesinde "Aile, cemiyetin tabii ve temel unsurudur; cemiyet ve Devlet tarafından korunmak hakkını haizdir." hükmüne yer verilmiştir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun “Yer Değiştirme Suretiyle Atanma” başlıklı 72. maddesinde "Kurumlarda yer değiştirme suretiyle atanmalar; hizmetlerin gereklerine, özelliklerine, Türkiye'nin ekonomik, sosyal, kültürel ve ulaşım şartları yönünden benzerlik ve yakınlık gösteren iller gruplandırılarak tespit edilen bölgeler arasında adil ve dengeli bir sistem içinde yapılır.(Değişik fıkra: 09/04/1990-KHK-418/5 md.;İptal:Anayasa Mahkemesi'nin 05/02/1992 tarih ve E.1990/22, K.1992/6 sayılı kararı ile;Yeniden düzenlenen fıkra:18/05/1994-KHK/527/5 md.)Yeniden veya yer değiştirme suretiyle yapılacak atamalarda; aile birimini muhafaza etmek bakımından kurumlar arasında gerekli koordinasyon sağlanarak memur olan diğer eşin de isteği halinde ataması, atamaya tabi tutulan memurun atandığı yere 74 ve 76 ncı maddelerde belirtilen esaslar çerçevesinde yapılır. Yer değiştirme suretiyle atanmaya tabi memurun atandığı yerde eşinin atanacağı teşkilatın bulunmaması ya da teşkilatı olmakla birlikte niteliğine uygun münhal bir görev bulunmaması ve ilgilinin de talebi halinde, bu personele eşinin görev süresi ile sınırlı olmak üzere aşağıdaki şartlarda izin verilebilir. ... Memurların atanamayacakları yerler ve bu yerlerdeki görevler ile kurumların özellik arz eden görevlerine atanabilmeleri için hangi kademelerde ne kadar hizmet etmeleri gerektiği ve yer değiştirme ile ilgili atama esasları Devlet Personel Başkanlığı’nca hazırlanacak bir yönetmelikle belirlenir. Kurumlar atamaya tabi olacak personeli için bu yönetmelik esaslarına göre Devlet Personel Başkanlığı’nın görüşünü almak suretiyle bir personel ve atama planı hazırlar." hükmü yer almıştır.

652 sayılı Kanun Hükmünde Kararname(KHK)'nin "Atama" başlıklı 37. maddesinin 3. fıkrasında "Öğretmenlerin Bakanlıkça belirlenen hizmet bölge veya alanlarında en az üç eğitim öğretim yılı görev yapması esastır. Bunların yer değiştirme suretiyle atamaları her yıl yapılan atama plan ve programları çerçevesinde eğitim öğretim faaliyetlerini etkilemeyecek şekilde sonuçlandırılır. Bakanlıkça belirlenen özür gruplarına bağlı yer değiştirmeler ise yaz tatillerinde yapılır." düzenlemesine, 5.fıkrasında "Özre dayalı yer değiştirme istekleri hizmet puanı sıralamasındaki yetersizlik sonucu yerine getirilemeyenlere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 72.maddesi kapsamına girenlerin hakları saklı kalmak kaydıyla, istekleri hâlinde istekte bulundukları yere atanmaya hak kazanıncaya kadar aylıksız izin verilebilir. Bu şekilde aylıksız izin verilen öğretmenler, bağlı bulundukları il millî eğitim müdürlüklerine bu amaçla tahsis edilmiş bulunan boş öğretmen kadrolarına aylıksız izinli olmak şartıyla atanır. Bunların atandıkları bu kadrolar aylıksız izin süresiyle sınırlı olarak saklı tutulur. Ancak, aylıksız izne ayrılan öğretmenler, üçüncü yıl sonuna kadar istedikleri yere atamalarının yapılamaması hâlinde durumlarına uygun boş öğretmen kadrolarına öncelikle atanırlar." düzenlemesine yer verilmiştir.

Öte yandan, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Dair Yönetmelik'in “Amaç” başlıklı 1. maddesinde "Bu Yönetmelik; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 2 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değişik 2 nci maddesi ve aynı Kanunun 2670 sayılı Kanunla değişik 72 nci maddesine dayanılarak, Devlet Memurlarının aynı kurum içinde yer değiştirme suretiyle atanmalarını sağlamak amacıyla düzenlenmiştir." hükmüne, "Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarda Göz Önünde Bulundurulacak Hususlar" başlıklı 9. maddesinde "Yer değiştirme suretiyle atanmalar, Devlet Memurlarının dengeli bir şekilde dağılımını sağlamak için öğrenimi, uzmanlığı, iş tecrübesi, mesleki bilgisi gibi özellikleri ile boş kadro durumu göz önünde bulundurularak kurumlarınca hazırlanan bir plan dahilinde yapılır. Yapılacak atamalarda; aile birimini muhafaza etmek bakımından, eş ve sağlık durumları ilgili kurumlar arasında gerekli koordinasyon sağlanarak dikkate alınır. ...Farklı kurumlarda çalışıp da her ikisi de yer değiştirmeye tabi olan eşlerden unvan, kadro ve görev bakımından daha aşağıda bulunanın görev yeri yukarıda bulunana bağlı olarak değiştirilir. Aynı veya farklı kurumlarda çalışıp da eşlerden birinin yer değiştirmeye veya bu yönetmelik hükümlerine göre yer değiştirmeye tabi olmaması hallerinde, yer değiştirmeye tabi olmayan veya özel yönetmeliklerine göre yer değiştirmeye tabi olan eşin görev ve unvanı ile hizmetin özelliği dikkate alınır. Bu yönetmelik hükümlerine göre zorunlu yer değiştirmeye tabi tutulan memurun, memur olan eşinin yer değiştirme talebi öncelikle yerine getirilir. İlgili mevzuatı uyarınca zorunlu yer değiştirmeye tabi tutulan eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfı, mülki idare amirliği hizmetleri sınıfı ve Emniyet Hizmetleri Sınıfına giren Memurlar, Türk Silahlı Kuvvetlerine mensup subay ve astsubaylar, hakim ve savcılar ile bu Yönetmeliğin ek 1 inci maddesi kapsamına girenlerin görev süresiyle sınırlı olmak üzere atandıkları yere, memur olan eşinin atanmasında mevzuatı uyarınca yürürlüğe konulan norm kadro sayılarına ilişkin hükümler uygulanmaz." düzenlemesine, “Özel Yönetmelikler” başlıklı 28.maddesinde ise: “Kurumlar bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde halen görevde bulunan memurların geçmiş hizmetlerinin bu Yönetmelik çerçevesinde nasıl değerlendirileceğini ve bu Yönetmeliğin çeşitli maddelerinde kurumlarca tespiti öngörülen diğer hususları kapsayan özel Yönetmeliklerini Devlet Personel Dairesinden olumlu görüş alınmak sureti ile çıkarırlar. Özel Yönetmeliklerde bu Yönetmeliğe aykırı hükümler yer alamaz….”düzenlemesine yer verilmiştir.

Dosyanın incelenmesinden, Aydın İli, Söke İlçesi, Çavdar Ferit Çavuş İlkokulu'nda sınıf öğretmeni olarak görev yapan davacının, eşinin Didim İlçe Jandarma Komutanlığı'nda astsubay olarak görev yapmakta iken 2012 yılı genel atamalarında zorunlu atamaya tabi olarak Tunceli İli, Pülümür İlçesi Jandarma Karakol Komutanlığı'na atanması nedeniyle eş durumuna dayalı olarak Pülümür İlçesine tayin talebinin eşinin görev yaptığı ilde tercih talebinde bulunabileceği herhangi bir okul açılmamak suretiyle reddi ve sonrasında isteği dışında karşılıklı yer değiştirme suretiyle Tunceli İli, Ovacık İlçesi, Yeşilyazı Hoca Ahmet Yesevi Yatılı Bölge Ortaokulu'na atanması üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, toplumun temeli olan ailenin korunması, huzur ve refahı için gerekli tedbirlerin alınmasının tüm kurumlar için Anayasal bir yükümlülük olduğu ve bu yükümlülüğü yerine getirmede tanınmış herhangi bir istisnanın da Anayasa'da yer almadığı, 652 sayılı KHK'de de özre dayalı yer değiştirme isteği yerine getirilemeyenlerden 657 sayılı Kanun’un 72. maddesi kapsamına girenlerin haklarının saklı tutulduğu, 72. maddeye göre kurumların yeniden veya yer değiştirme suretiyle yapacakları atamalarda aile birimini muhafaza etmek bakımından gerekli tedbirleri alacağı ve yer değiştirme ile ilgili atama esaslarının Yönetmelikle belirleneceği, 72. madde dayanak alınarak çıkarılan ve yürürlükte olan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Dair Yönetmeliğin 9. maddesine göre de zorunlu yer değiştirmeye tabi olan memurun, memur olan eşinin yer değiştirme talebinin öncelikle yerine getirileceği, mülki idare hizmetleri sınıfı, emniyet hizmetleri sınıfı, subay, astsubay, hakim ve savcılar gibi zorunlu yer değiştirmeye tabi kamu görevlilerinin atandıkları yere, memur olan eşlerinin atamalarında eşin görev yaptığı kurumla ilgili olarak norm kadro sayılarına ilişkin hükümlerin uygulanmayacağı, kurumların hizmet puanı veya kadro yetersizliği gibi mazeretler ileri sürerek zorunlu atamaya tabi personelin memur olan eşini atamama veya ücretsiz izin almaya dolaylı olarak zorlama gibi bir yola başvuramayacakları anlaşılmaktadır.

Bu durumda, yukarıda yer alan mevzuat hükümleri uyarınca, zorunlu atamaya tabi Türk Silahlı Kuvvetlerine mensup astsubay olarak görev yapan eşinin durumu gerekçe gösterilerek, eş durumu mazereti gerekçesiyle yapılan iller arası eş özrüne dayalı atanma talebinin, mevzuat uyarınca kadro durumuna bakılmaksızın öncelikli olarak yerine getirilmesi gerekirken, yasal süresi içerisinde yapılan başvurunun elektronik ortamda tayin talebi yapılabilecek okul dahi gösterilmeksizin atanmak istediği ilde “…boş kontenjan bulunmadığı…” gerekçe gösterilerek reddine ilişkin tesis edilen dava konusu işlemde eşitlik, hakkaniyet ve yukarıda yer alan mevzuat hükümlerine uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Davacının, karşılıklı yer değiştirme suretiyle Tunceli İli, Ovacık İlçesi, Yeşilyazı Hoca Ahmet Yesevi Yatılı Bölge Ortaokulu'na atanmasına ilişkin işleme gelince;

Davacının, Tunceli İli, Pülümür İlçesine atanma isteğiyle yaptığı başvurunun reddi yolundaki işlemin hukuka aykırı olduğu saptanması nedeniyle, ayrıca karşılıklı yer değişikliğinin davacının isteği dışında gerçekleşmesi ve bu yöntemle atanılan Ovacık İlçesinin, Jandarma Genel Komutanlığı'nca askeri personelin ailesini götüremeyeceği garnizonlar arasında sayılması husus da dikkate alındığında; Tunceli İli, Ovacık İlçesi, Yeşilyazı Hoca Ahmet Yesevi Yatılı Bölge Ortaokulu'na yapılan atama işleminde hukuka uygunluk bulunmamıştır.

Diğer yandan, dava konusu işlemlerle, davacının aile bütünlüğü bozulduğundan telafisi güç ve imkansız zararların mevcudiyetinde de duraksamaya yer bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle; hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlemin; uygulanması halinde telafisi güç zararlar doğabileceğinden 2577 Sayılı Kanunun 27.maddesi uyarınca teminat alınmaksızın yürütülmesinin durdurulmasına, kararın tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde Aydın Bölge İdare Mahkemesi'ne itiraz yolu açık olmak üzere 12.12.2012 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Başkan Üye Üye

LEVENT YASİN RABİA

BARIŞ TÜFENKÇİ TOLAN ÖZTÜRK

37778 41510 101801

memurlar.net