Türkiye'de Facebook'un yaklaşık 35 milyon, Twitter'in ise 11 milyon kullanıcısı var. Akıllı telefonlar, bilgisayarlar evimizin içinde, elimizde hatta arabamızın konsolunda bile her an aktif... Hâl böyle olunca da giydiğimiz elbiseden, yediğimiz yemeğe, kullandığımız arabaya, attığımız oya varıncaya kadar hayatımızın her adımını üyesi olduğumuz sosyal medya platformları belirliyor.

Sosyal Medya uzmanlarına göre ülke sınırlarını dahi ortadan kaldıran yeni akım, belli merkezlerden verilen bilinçaltı mesajlarla, insanları ayaklandırmaya, hükümet yıkmaya, seçimlerde global güçlerin işaret ettikleri adayları iktidar yapmaya kadar uzanan geniş kapsamlı bir hareket. Son günlerde Türkiye'de de gündem belirleyen Sosyal Medya ve sosyal hayatımızdaki etkilerini Sosyal Medya ve Bilgi Teknolojileri Strateji Derneği Başkanı Abdullah Çiftçi ile konuştuk.

- Sosyal medya nedir? “En büyük dedikodu cumhuriyeti”, “kapsülünde 140 mermi olan yeni silah”, “en büyük seçim sandığı”, “en büyük istihbarat ağı” gibi tanımlar ne derece doğru?

Sosyal medya internet ile ortaya çıkan “yeni medya”dır. TV ve gazetelerde birey okuyan veya izleyendir. Sosyal medyada ise yazan, okuyan, izleyen ve cevap verendir. İnteraktif-etkileşimli bir alan...

Sosyal medya ile bir kişi kendi haber ağını, haber sayfasını oluşturabilir, seçtiği gazeteci, yazar, düşünürleri direkt aracısız takip edebilir.

Sosyal medyayı sorduğumuz sorulara göre tanımlarız. Sosyal medyanın ekonomik, sanal sosyalleşme, reklam, propaganda, oyun, siber ajanların alanı, açık istihbarat alanı gibi farklı yönleri var.

- Türkiye'deki sosyal medyayı nasıl tanımlarsınız?

Türkiye'de sosyal medya özellikle Gezi Parkı olayları sonrasında popüler oldu. Sosyal medya platformlarının özü; haberin, dedikodunun hızlı yayılmasıdır. Facebook'un yaklaşık 35 milyon, Twitter'in ise 11 milyon kullanıcısı var. Türkiye'de özellikle genç nesil bilgi ve sosyalleşme alanı olarak sosyal medyayı kullanıyor. Siyasal partiler, örgütler vs. propaganda amacı ile sosyal medyayı kullanıyor. Her taraf, rakip tarafın açığını, eksiğini ayıbını ispat etmek için gerçek/sahte belgelerle “sanal savaş” veriyor. Bu nedenle Türkiye'de sosyal medyada bilginin gerçekliği ile sahteliğini ayırt etmek biraz zor.

- Türkiye'de sosyal medyanın bu kadar etkili olmasını neye bağlıyorsunuz?

Avrupa ve ABD insanının siyasetle fazla ilgisi yok. ABD'de seçimlere katılma oranı ortalama %50. Türkiye'de ise farklı siyasal/ideolojik gruplar sosyal medya ile kendini tanıtma, legalleştirme amacında.

Ayrıca, küresel güçlerin siber ajanları Türkiye'de kitleyi politize etme, kutuplaştırma gibi çalışmaları da var. Türkiye'nin kendi kabuğundan çıkıp Afro-Avrasya pazarına yönelmesi birçok ülkeyi rahatsız etti. Küresel güçler, Türkiye Hükümetine dayatmak istediklerini, vatandaşları kışkırtarak yapmaya çalışıyorlar. Bu nedenle sosyal medya çok gündemde.

- Bilgisayarlara uzaktan bilgi yüklenip sahte delillerle suç üretildiğini iddia ediyorsunuz. O zaman hepimiz potansiyel suçlu konumundayız. Nasıl tedbir alacağız?

Bilgi Çağı'nda kendi halindeki bir vatandaşla kimse uğraşmaz. Ama önemli yöneticiler, politikacılar, iş adamları için şantaj amaçlı ciddi riskler var. Mesela Paralel yapının organize ettiği Odatv, Ergenekon, Balyoz gibi davalarda sahte delil oluşturmak için bilgisayarlara uzaktan yükleme yapıldığı sonradan anlaşıldı.

- Sosyal medya seçimleri nasıl etkileyebilir?

Türkiye'de “Sanal Yerli” olarak adlandırdığım 18-25 yaş arası bir seçmen kitlesi var. Bu seçmenler Internet/sosyal medya ile büyüdü. Bu seçmen kitlesinin oyu ortalama %15'tir. Bu kitle sosyalleşmesini Internet ile yaptığı için dünyaya biraz farklı bakıyor.

ABD Başkanı Obama'nın iki seçimi de sosyal medya çalışması ile kazandığı söylenir. Obama adına seçim kampanyasını yürüten Benanson Strateji Group, “Sosyal Medya Seçim Kampanyası” konusunda çok deneyimli. Obama normal kampanya ile 200 milyon dolar civarında bağış toplarken, sosyal medya kampanyası ile 500 milyon doların üzerinde bağış topluyor. Benanson Strateji Group, 7 Haziran seçiminde, Türkiye'ye geldi. CHP için geldi ama daha çok sanki HDP'nin seçim kampanyasını yönetti. Ve sosyal medyanın “sanal yerli” oylarından “özgürlük, ekoloji, çevre” vs gibi söylemlerle HDP'nin ciddi pay aldığını gördük.

1 Kasım 2015 seçiminde de yine sosyal medya belirleyici olacak. Çünkü Türkiye'de %5'lik bir oy kayması, iktidarı getirir veya götürür.

- Türkiye'de sosyal medyadaki algıdan etkilenen ve karar değiştiren seçmen yüzdelik olarak bakarsak ne kadardır?

Siber ajanlar grafik tasarımlı, sloganlı mesajlarla bireyin bilinçaltına oynar. Sosyal Medyada doğru/yanlış, sahte/gerçek çok önemli değil. Çünkü reel hayatta zaten gazete okumayan gençler, sosyal medya grup psikolojisinden etkilenir, gördüğüne, okuduğuna inanır. Türkiye'de “sanal yerli” oran %15. Bu seçmen kitlesi üzerinde iyi algı oluşturup, yöneten partiler şanslı olur.

- Sosyal medyanın seçimde etkilediği oy oranı olarak diğer ülkelerle bizdeki durumu kıyaslarsanız neler söylersiniz?

ABD'deki bir araştırmaya göre Google'ın seçimler üzerindeki etkisi %25'ler seviyesinde. Nüfusu kalabalık ülkelerin seçimleri sosyal medyadan daha fazla etkilenir. Mesela Hindistan'da 2014 seçimlerini kazanan Başbakan Narendra Modi'nin seçim öncesi Google verileri %25 oranında fazla imiş. Google isterse farklı algoritmalarla seçmeni etkiler. Türkiye'de de sosyal medyadan etkilenecek oylar daha çok büyük şehir oylarıdır.

- Türkiye'nin koalisyonla mı yoksa tek partinin iktidarı ile mi yönetileceğini etkileyecek yüzde 5'in sosyal medyadan etkilenerek karar değiştirebileceğini düşünüyor musunuz?

Genç seçmen tarihi bilmez. Bu seçmenler, bilgisayar oyunları, yabancı film, müzik yıldızları ile ideolojik örgütlerin propagandaları ile veya siber ajanların fikirleri ile büyümüş çocuklar. 7 Haziran seçimi öncesinde sosyal medya genç seçmen oylarının çok etkili olacağını söylemiştim. 1 Kasım seçimi için de aynısını söylüyorum.

- Teröre karşı sosyal medyada devlet tarafından etkin bir mücadele verildiğini düşünüyor musunuz?

Devletin henüz sosyal medyayı tam olarak anladığını düşünmüyorum. İngilizler “Siber Tugay” kurdu, Çin ve ABD'nin siber ordusu var. Rusya, İngiltere, ABD, Çin gibi ülkelerin de “siber propaganda birimleri” var. Türkiye'de ise devlet şimdilik izliyor.

Hakan Fidan adına sahte hesaplar var

- Twitterdaki devletçi trol hesapları kim yönetiyor?

Twitter'da devletçi trol hesaplarını devletin yönettiğini sanmıyorum. Mesela Hakan Fidan adına Hakan Fidan resmi ile açılan hesaplar var. MİT adına yazıyorlar. Ama sahte hesaplar. Birkaç kere uyarı yazdık ama ilgilenen yok henüz.

- Diğer ülkelerde farklı görüşten sosyal medya kullanıcılarında da bizdeki gibi bölünmüşlük var mı?

AB ve ABD'de sosyal medya siyasal amaçlı kullanılmıyor. ABD'de son zamanlarda sosyal medyayı hak arama, organize olma amaçlı Zenciler kullanıyor. Balkan ülkelerinde seçimlerde kullanılıyor ama yine bizdeki kadar şiddetli geçmiyor. İstifa eden Yunan Başbakanı Çipras seçim sırasında “Onların TV/Gazeteleri varsa bizim de sosyal medyamız var” diyerek gençler üzerinde ciddi bir etki oluşturmuştu.

- 'Tüfek icat oldu, mertlik bozuldu. Sosyal Medya icat oldu kimlik bozuldu' diye bir açıklamanız var. Merkezi başka ülkede olan bir sosyal medya şirketini nasıl disipline edeceksiniz?

Türkiye insanı sosyal medyada farklı kimliklerle, kendilerine sahte yeni bir hayat kurmayı sevdi. Bir berber sosyal medyada kendine farklı bir kimlik edinip yeni bir sosyal statü elde edebiliyor. Birçok vatandaş kendi ruh dünyasındaki öfkeyi sahte bir kimlikle sosyal medyada sanal şiddete, küfre dönüştürüp rahatlıyor.

Sosyal Medyada sahte kimlikleri kontrol etmek çok zor. Ama, terör olayları AB/ABD'de yayılacak. O zaman global sosyal medya platformları da güvenlik için üyelerinden onaylanmış kimlik numarası, cep tel vs isteyecek.

- “Arka plan analizi ise TR'de değil ABD'de” diyorsunuz. Sosyal medya analizlerinin yapana ne faydası var, yapılan kitleye ne gibi zararı olabilir?

Eski NSA çalışanı Edward Snowden'e göre NSA'nın ABD ve dünyada dinlemediği, izlemediği, analiz etmediği bir alan yok. Sosyal Medyanın arka planını da analiz edip, muhtemel potansiyel suçluları takibe alıyorlar. Siber ajanlar kitlesel eylem için hedef ülkedeki iç problemleri, birikmiş öfkeyi yönlendirip kitlesel isyana dönüştürebiliyorlar. Gezi Parkı olaylarının olacağını bir ay önceden uyarmıştım. Bunun nedeni sosyal medyadaki siber ajanların grafik tasarımlarla “kentsel dönüşüme” yönelik çalışmalarını analiz etmemden kaynaklanıyor. Mesela Ferguson olaylarından önce de bir TV'de canlı yayında, ABD'de çok yakında Zenci eylemleri olabilir demiştim. Sosyal Medya iyi analiz edilirse, küresel güçlerin hangi ülkede ne tür bir isyan çıkartmak istediği yakalanabilir.

- İyi bir sosyal medya “siber ajan ordusu” olan bir devlet, ABD seçimlerini uzaktan etkileyip istediğini kazandırabilir! Bu 1 Kasım'da bize yapılabilir mi?

Türkiye'de 7 Haziran seçiminde sosyal medya özellikle de Twitter, CHP üzerinden HDP'ye çalıştırıldı. Twitter'da her kullanıcının sayfasında Türkiye gündemi ilk 10 madde olur. 7 Haziran seçimine 2 ay kala, Türkiye gündeminin ilk iki sırası HDP ve Demirtaş idi, sonra CHP ve daha sonra da BBP+Saadet Partisi vardı. Oysa Sosyal Medyada en fazla seçmeni bulunan parti AK Parti idi.

ABD'deki Zenci ayaklanmasında yakalananlar arasında İngiliz ve Fransız vatandaşları vardı. 2016 ABD seçimine Rusya ve Çin'in siber operasyon ekibinin müdahil olacağını düşünüyorum. Gelecekte Dijital Dünyayı anlayan, siber yapılanmasını yapan ülkeler, kendi içinde “Dünya Seçim Ofisi” vs gibi bir birim kurup, istedikleri ülkelerde, istedikleri parti lehine/aleyhine çalışmalar yapacak.

- “Sosyal Medya ile dünyada ortak yeni bir din/dil/nesil/insan/yönetim şekli projesi var. Anlamayan ülkeler/yöneticiler kaybeder” cümlenizdeki 'anlamak' kısmı hangi adımları zorunlu kılıyor?

Küresel güçler bilgisayar, internet oyunları, çizgi filmlerle çocuğun ruhuna format atıyor. Bu nedenle marifet çocukları İnternete bağlamak değil, İnternette kendi içeriğini, bilgisayar oyunlarını yapmak ve çizgi filmlerle çocuğu eğitmek gerek. Dijital dünyada var olmak için öncelikle Milli Yazılımların olması gerekir. Şu anda dünyadaki siber güvenlik yazılımlarının %10'u direk İsrail'e ait. Geri kalanın da ayrıca %60'ı AB/ABD merkezli İsrail kökenlilere ait. Türkiye Afrika'ya değirmen, su kuyusu vs ile gidiyor, İsrail'de Siber Güvenlik yazılımları ile gidiyor.

- “Sosyal Medyada siber ajan-propaganda ofisinde grafik-tasarımcı, mizah, söz yazarı, sosyolog, felsefeci, istihbaratçılar görev alır” diyorsunuz bunu biraz açar mısınız?

Sosyal Medyada siber ajanların amacı kitleyi analiz etmek. Küreselciler dünya gençliğini kendi değerlerinden, kültürlerinden, dilinden, dininden, toprağından kopartıcı çalışmalar yapıyor. Amaç, tek tip dünya insanı yetiştirip, kontrol etmek. Siber ajanlar gençler üzerine çalışırken, gençlerin duygularını sömürmeyi hedef alır. Mesela mesajları tuttuğu takım, film yıldızı, sanatçı, müzik parçası, okulu, şehri vs üzerinden verirler.

-“Gelecekte ABD'de yapılacak seçimler öncesi sosyal medya platformları kapatılabilir” iddianız var. Sonuçları nasıl etkileyebilir? Ya da ABD'yi bile çaresiz bırakan sosyal medyaya hakim güç kim?

Rusya ve Çin'in ve diğer bağımsız siber grupların ABD vatandaşları üzerinde propaganda çalışmaları başladı ve giderek artacak. ABD'de ciddi bir İŞİD endişesi var. Çünkü ABD 72 milletten oluşuyor. Mesela, Ferguson Zenci ayaklanmaları sırasında ve diğer olaylarda İnternet yavaşlatılarak sosyal medya platformları kullanılmaz hâle getirildi.

ABD terör tehdidi ve diğer ülkelerin kendi vatandaşları üzerine siber ajanlık faaliyetleri nedeniyle, sosyal medya platformlarına sınırlama getirebilir, hatta gelecekte bazı olaylarda kapatabilir.

haber10