Mahmut Esen
Mülkiye Başmüfettişi

BAŞBAKANLIK MÜSTEŞARININ SÖZLEŞMELİ AYLIĞININ BAKANLAR KURULU KARARI İLE BELİRLENMESİNE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMENİN (3046 s.k.35/5 md.) ANAYASA MAHKEMESİNCE İPTAL EDİLMİŞ OLMASI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

GİRİŞ

1-10.10.1984 gün ve 3056 sayılı Başbakanlık Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun' un,"Sözleşmeli personel" başlıklı 35'nci maddesi başlangıçta;"Başbakanlık merkez teşkilatında Müsteşar başta olmak üzere tüm üst düzey yönetici yönetici/uzman kadrolarında, 657 sayılı DMK ve diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlerine bağlı olmaksızın sözleşmeli personel çalıştırılabileceği ve bu suretle çalışacakların sözleşme usul ve esasları ile ücret miktarı ve her çeşit ödemelerin Bakanlar Kurulunca tespit edileceği,"şeklinde düzenlenmiştir.

2-Başbakan Başmüşavirliği kadrosunda sözleşmeli olarak istihdam edilen ve kendisine teşvik ikramiyesi verilmeyen bir kişi tarafından, Başbakanlıkta Çalıştırılacak Sözleşmeli Personel Hakkında Hizmet Sözleşmesi Esasları' nınkonuya ilişkin bölümünün iptali için 1998 yılında, idari yargı nezdinde bir iptal davası açılmıştır.

2003 yılında dava temyiz aşamasında iken, Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunca, 3056 sayılı Yasanın 35 inci maddesinin 5 inci fıkrasının, Anayasanın 7 ve 128. maddelerine aykırı bulunduğuna ve iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulmasına karar verilmiştir.

Danıştay'ın itiraz yoluyla yaptığı başvurusu üzerine Anayasa Mahkemesince verilen 4.4.2011 günlü E: 2004/16, K: 2011/63 sayılıKararla:

"....Anayasa'nın 128. maddesine göre Devletin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü olduğu kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler ancak memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle yürütülebilecektir. Başbakanlığın genel idare esaslarına göre yürütülen asli ve sürekli görevlerini yerine getiren sözleşmeli personel "diğer kamu görevlileri" kapsamında yer almaktadır.

Anayasa'nın 128. maddesinin ikinci fıkrasına göre, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin hak ve yükümlülüklerinin, aylık ve ödeneklerinin ve diğer özlük işlerinin kanunla düzenlenmesi gerekmektedir. Anayasa'nın 7. maddesine göre de, Anayasa'da kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda, yürütme organına genel ve sınırları belirsiz bir düzenleme yetkisinin verilmesi mümkün değildir. Yürütmenin düzenleme yetkisi, sınırlı, tamamlayıcı ve bağımlı bir yetkidir. Bu nedenle, Başbakanlık'ta Başbakan Başmüşaviri unvanıyla sözleşmeli olarak çalışan personelin, her çeşit ödemeleri konusunda yasal düzenleme yapılmayarak tüm yetkinin Bakanlar Kuruluna bırakılması Anayasa'nın 7. ve 128. maddelerine aykırıdır..." Gerekçesi ile başvuran mahkemede bakılmakta olan dava konusu dikkate alınarak,3056 sayılı Kanun'un 35'nci maddesi beşinci fıkrasında yer alan "... ve her çeşit ödemeler.." ibaresi sadece "Başbakan Başmüşaviri"yönünden iptal edilmiştir.

Anayasa Mahkemesinin bu kararıyla, Başbakanlıkta ( Müsteşar başta olmakta olmak üzere) üst düzey yönetici ve bazı uzman kadrolarında Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe giren "Başbakanlıkta Çalıştırılacak Sözleşmeli Personel Hakkında Hizmet Sözleşmesi Esasları"na dayalı olarak sözleşmeli personel çalıştırılması ve çalıştırılacak personele ödeme yapılması/ ödeme miktarının belirlenmesine yönelik düzenlemelerin, Anayasa'nın 7. ve 128. maddelerine aykırı olduğu açık ve seçik biçimde belli olmuştur.

3- Bu iptal kararından sonra, 11/10/2011 tarihli ve 666 sayılı KHK'nin 1 inci maddesiyle, 3046 s.k. 35'inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan," Müsteşar"dışındaki üst yönetici/uzman kadrolarını belirten/sıralayan ibare yürürlükten kaldırılmış;buna karşın ştir.mesi özleşmeli çalışma steşarına sözleşmeli çalışma Başbakanlık Müsteşarının sözleşmeli çalıştırılabilmesine yönelik düzenleme aynen korunmuştur.

4-Bu kez Emekli Sayıştay daire Başkanının aylığının eksik hesaplandığını ileri sürerek Sayıştay'ı hasım göstererek açtığı bir iptal davasında, itiraz konusu kuralların Anayasa'ya aykırı olduğu kanısına varan İdare Mahkemesinin; itiraz yoluyla yaptığı, 21.06.2013 günlü, iptal başvurusu üzerine:

Anayasa Mahkemesinin 4.6.2014 gün ve E:2013/88, K:2014/101 sayılı Kararı ile;önceki (benzer) kararda belirtilmiş olan aynı gerekçelerle, Başbakanlık Müsteşarının mali haklarının sadece kendisini ilgilendirmemekte olmasına da vurgu yapılarak, Başbakanlık Müsteşarına ödenecek sözleşmeli ücretin kanun yerine, Bakanlar Kurulu Kararıyla belirlenmiş olmasının Anayasanın 7 ve 128' inci maddelerine aykırı olduğuna;3056 sayılı Başbakanlık Teşkilatı Hk. KHK'nin Değiştirilerek Kabulü Hk. Kanunun 35. maddesinin beşinci fıkrasının Başbakanlık Müsteşarı yönünden iptaline ve iptal kararının 9 ay sonra yürürlüğe girmesine karar verilmiştir.

BAŞBAKANLIK MÜSTEŞARININ SÖZLEŞMELİ AYLIĞI NEDEN ÖNEMLİDİR

5-Anayasa Mahkemesi karar içeriklerinde de vurgulandığı üzere Başbakanlık Müsteşarının sözleşme ücreti sadece kendisini ilgilendirmemektedir. Konuya ilişkin özel mevzuatlar uyarınca milletvekillerini, yüksek yargı organları başkan ve üyelerini, hakim ve savcılar gibi çok geniş bir kamu görevlisi kesiminin mali haklarını da etkilemektedir. Zira bu kesimlere yapılan aylık ödemelerinde kıstas ( ölçüt) olarak, en yüksek Devlet memuru olan Başbakanlık Müsteşarının sözleşmeli ücreti baz alınmaktadır. Hatta 2 Kasım 2011 günlü mükerrer R.G.de 666 karar sayısı ile yayımlanmış olan, " Kamu Görevlilerinin Mali Haklarının Düzenlenmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına daire Kanun Hükmünde Kararname" ile bu uygulamanın alanı daha da genişletilmiş ve KHK'ye ek 2 ve 3 sayılı cetvellerde yer alan üst düzey yöneticiler ile denetim elemanı/uzman aylıklarının hesaplanmasına esas ücret ve tazminat gösterge rakamlarının belirlenmesinde de Başbakanlık Müsteşarının sözleşmeli ücreti baz alınmıştır.

BAŞBAKANLIK MÜSTEŞARININ SÖZLEŞMELİ ÜCRETİNİN BİLEŞENLERİ VE HESAPLANMASI

6-Başbakanlık Müsteşarının sözleşmeli ücreti, "Başbakanlıkta Çalıştırılacak Sözleşmeli Personel Hakkında Hizmet Sözleşmesi Esasları"na, (30.11.1984 tarih ve 84/8813 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına,)göre hesaplanmaktadır. Özellikle yargı organı mensuplarınca, sözleşmeli ücretin miktarı ve ücretin unsurları yeterince bilinmemekte veya Müsteşarlık sözleşmeli ücretinin asli unsuru olmayan kurul üyeliğinden alınan arızi gelirlerin (huzur hakkının), makam tazminatının tamamının, taban/kıdem aylıkları tutarlarının da hesaplamaya dahil edilmesi gerektiği halde dahil edilmediği, bu yüzden ücretin eksik belirlendiği, dolaysıyla kendilerine noksan ödeme yapıldığı ileri sürülmektedir.

Yukarıda belirtilen nedenlerle, Başbakanlık Müsteşarının sözleşmeli ücretinin unsurlarının tespiti bağlamında adli yargı yerinde dahi dava açıldığı, davacı hakim hakkında soruşturma açıldığı vb. haberler ulusal basında da yer almıştır.^[i][ii]Konunun soru önergesiyle TBMM gündemine de taşındığı görülmüştür.^[iii]

Konuyu açıklığa kavuşturmak ve kamuoyunun sağlıklı/doğru bilgi sahibi olması bağlamında, Başbakanlık Müsteşarının sözleşmeli ücretinin bileşenleri ve hesaplanması, aşağıdaki tabloda ayrıntılı biçimde gösterilmiştir. ( 2014 yılının 2. nci yarısı için BKK ile belirlenmiş miktar ve geçerli maaş katsayıları üzerinden )

Konuyu biraz daha somutlaştırmak gerekirse, Başbakanlık Müsteşarına 9870,96 TL üzerinden (brüt) sözleşme ücreti ödenmektedir.Bu kıstas aylık esas alınarak, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu'nun 103 ve 106'ncı maddelerde yer alan oranlar üzerinden, yüksek yargı organında görevli daire başkanına da(0,86 x 1.10 x 9870,96 = 9.337,93TL) 9.337,93 TL üzerinden (brüt) aylık ödemesi yapılmaktadır.

375 sayılı KHK'ye 11.10.2011 gün ve 666 sayılı KHK ile eklenen, (dolaysıyla KHK ile belirlenmiş) Ek 2 ve 3 sayılı cetvellerde yer alan üst düzey yöneticiler vb. kamu görevlilerinin aylıklarının hesaplanmasına esas ücret ve tazminat gösterge rakamlarının belirlenmesi sırasında da Başbakanlık Müsteşarının sözleşmeli ücreti baz alındığından, 2 sayılı Cetvelin birinci sırasında yer alan Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterine de [(81.200 +42.600 + 2280) x 0,076998 =9784,9 ] 9784,9 TL üzerinden brüt aylık ödemesi yapılmaktadır.

SONUÇ

Anayasa Mahkemesinin 4.6.2014 gün ve E:2013/88, K:2014/101 sayılı iptal kararı üzerine, kararın Resmi Gazete' de yayımlandığı 22/7/2014 tarihinden başlayarak dokuz ay içerisinde, Başbakanlık Müsteşarına ödenecek sözleşme ücreti konusunda yasal bir düzenlemeye gidilmesi gerektiği açıktır.

Yasa koyucu tarafından iptal kararı bağlamında yapılması gereken bu düzenleme sırasında: Başbakanlık Müsteşarının sözleşme ücretinin 9870,96 TL veya maaş katsayısı ile çarpılacak aylık gösterge rakamları toplamının 128.197 olarak tespiti halinde; (emekli) milletvekili,yüksek yargı organları başkan ve üyeleri, hakim ve savcılar gibi çok geniş bir kamu görevlisinin mali hakları olumsuz etkilenmeyecek ve mevcut durum aynen korunmuş olacaktır.

Ancak Adalet Bakanı Sayın Bekir Bozdağ' ın da açıkladıkları şekilde^[iv],emekli milletvekili,hakim ve savcıları kapsayan (özel) bir düzenlemeye gidilmesi; bu bağlamda sadece Başbakanlık Müsteşarının sözleşmeli ücretinin artırılması veya Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyelerinde olduğu gibi diğer yargı mensuplarına da (ayrıca) ek ödenek verilmesine ilişkin düzenleme yapılması halinde ise kamu kesimindeki ücret dengesi daha da fazla bozulacaktır.

Memurlar.net