Yeni anayasayı hazırlamak için oluşturulan komisyon önceki gün Çankaya Köşkü'nde Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun başkanlığında toplandı. Toplantıda, öğretim üyelerinin de içinde bulunduğu yazım komisyonlarının daha önce belirlenen ilkeler çerçevesinde madde metinlerini yazmaları benimsendi. Yazım komisyonları, AK Parti'nin bir önceki dönemde kurulan Meclis Anayasa Uzlaşma Komisyonu'na verdiği metin üzerinden gidecek. Büyük oranda bu metin korunacak. Yeni anayasa taslağının, haziran ayında kamuoyu ile paylaşılması planlanıyor. Taslak kamuoyu görüşüne açılacak. Gelen görüşlerin ardından yeniden değerlendirme yapılacak ve son şekli verilecek. Yeni anayasanın detayları şöyle:

KISA VE ÖZ OLACAK:

Başkanlık sistemine göre inşa edilen yeni anayasa, mevcut darbe anayasasından kısa olacak. Anayasanın "Başlangıç" bölümü de kısa tutulacak. Başlangıç kısmında Türk milletinin tarihi yürüyüşü anlatılacak. Mevcut anayasada yer alan devletin şekli, bayrağı, başkenti ile ilgili hükümler değişmeyecek. Anayasanın 2'nci maddesinde yer alan "Türkiye Cumhuriyeti demokratik, laik ve sosyal hukuk devleti" ifadesine "İnsan haklarına dayanan" vurgusu eklenecek. "Dili Türkçe'dir" ifadesi yerine, "Resmi dil" ifadesi getirilecek.

BAŞKANLIK SİSTEMİ:

Yeni anayasa önerisinde, parlamenter sistem yerine "Başkanlık Sistemi" yer alacak. "Yürütme"' bölümünde Başkan'ın seçimi, görevleri, başkan yardımcıları ve bakanların atanması, Başkan'ın Meclis ile bağlantısı anlatılacak. Başkanlık sistemi yazılırken fren ve denge sistemleri kurulacak. Başkanlık'a karşı çıkanların kamuoyunu manipüle etmek için kullandığı "tek adamlık olur" argümanı ellerinden alınacak. Sistemin darbe ve vesayetlerin oluşmasını nasıl engelleyeceği gösterilecek. Milletvekillerinin nasıl seçileceği ile görevlerine ise "Yasama" bölümünde yer verilecek.

HSYK İKİYE AYRILACAK:

Taslakta; mahkemelerin bağımsızlığı, tarafsızlığı, hakimlik ve savcılık teminatı gibi ilkeler korunacak ancak yargı kurumlarında değişikliğe gidilecek. Mevcut anayasada yer alan Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun "Hakimler Kurulu" ve "Savcılar Kurulu" olarak ikiye ayrılması düşünülüyor. Anayasa Mahkemesi ve Sayıştay kalacak. Ancak, yönetmelik detayında yazılan maddeler sadeleştirilecek. Danıştay, Yargıtay, Yüksek Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi "Yüksek Temyiz Mahkemesi" kurulacak. Yargı organlarına seçimin nasıl olacağı yeni anayasada yer alacak ancak ayrıntılar kanunla düzenlenecek.

TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER:

Taslakta, temel hak ve hürriyetler de detaylı şekilde yer bulacak. Eşitlik ilkesi, din ve vicdan hürriyeti, düşünceyi ifade hürriyeti, teşebbüs hürriyeti, çocuk hakları, konut dokunulmazlığı, haberleşme hürriyeti, yerleşme ve seyahat hürriyeti, eğitim ve öğretim hakkı hürriyeti, bilim ve sanat hürriyeti, basın ve yayın hürriyeti, örgütlenme hürriyeti, toplantı gösteri ve yürüyüş düzenleme hürriyeti, hak arama hürriyeti, kamu denetçisine başvurma ve dilekçe hakkı ve bilgi edinme hakkı sığınma hakkı, siyasi parti kurma, seçme ve seçilme hakkı, iş güvenliği hakkı, sendika hakkı gibi toplumun her kesimini ilgilendiren düzenlemeler çağdaş demokrasilerdeki karşılığı ile yer alacak.

YÖK KALKACAK:

Darbe anayasasının en önemli kurumlarından biri olan Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) taslakta yer almayacak. Bunun yerine birkaç maddeden oluşan "Üniversiteler" başlığı yer alacak. Bu maddelerde öğretim üyelerinin serbest yayın araştırma yapma, açıklama yapma hakkının olduğu belirtilecek.

YENİ ANAYASANIN MİSYONU

AK Parti kurmayları yeni anayasanın felsefesi ile ilgili şu görüşü paylaştı: "Türkiye'nin içinde bulunduğu bölgede, Ortadoğu ve İslam ülkelerinin büyük bölümünde seçimle işbaşına gelen yönetimler seçimle gitmiyor. Darbeler veya baskıcı rejimler ortaya çıkıyor. Asker ve vesayet odakları yönetimde etkin oluyor. Asker defalarca yönetime el koydu. Anayasalar darbeyi önleyecek mekanizmalara yer vermedi, tam tersine yeni vesayet odakları yarattı. Yeni anayasa, yeni darbe ve vesayet yaratmayı önleme misyonu ile kaleme alınmalı. Güçler ayrılığı, yasama, yargı ve yürütme arasındaki ilişkiler, özgürlükler, anayasal kurumlar buna göre dizayn edilmeli."

'YENİ ANAYASAYA İHTİYAÇ VAR'

Eski TBMM Başkanı ve AK Parti Ankara Milletvekili Cemil Çiçek, dün AK Parti Ankara İl Başkanlığı'nın düzenlediği Ankara Milletvekilleri İstişare Toplantısı'nda gazetecilerin sorularını yanıtladı. Çiçek şunları söyledi: "Beklemek çalışmamak anlamına gelmiyor. Sayın Başbakan'ın bu açıklaması, 'Biz bu işi buzdolabına koyduk, rafa kaldırdık, çalışmıyoruz, hele bir süre bekleyelim' anlamında değil. Yeni anayasa diğer partilerin gündeminde değil. Bu fantezi bir konu değil. Ülkenin buna ihtiyacı var. Bunun için başka partiler çalışma yapsa da yapmasa da bizim gündemimizde yeni anayasa konusu var. En kısa sürede anayasa taslağını toplumun önüne koyacağız. Herkes o zaman görecek ki bu ön yargılar sağlıklı bir temele dayanmıyor, bir karalama edebiyatına anayasa kurban ediliyor."

BAŞKOMUTAN BAŞKAN

BAŞKOMUTAN:

Taslakta, Milli Savunma ve Silahlı Kuvvetlere yönelik önemli değişikliklere yer verilecek. Milli Güvenlik Kurulu kapsamda olmayacak. Başkan, "Başkomutan" olarak tanımlanacak.

DİYANET'İN KONUMU:

Diyanet İşleri Başkanlığı ile ilgili özel hüküm bulunacak. Bu kurumun siyasi tarafsızlık ilkesi doğrultusunda, din ve vicdan hürriyetinin gerekleri doğrultusunda kanunda gösterilen hizmetleri yerine getireceğine vurgu yapılacak.

EDA IŞIK -ZÜBEYDE YALÇIN