(Ankara İli Örneği)

Okullarda uygulanan öğretim programlarından başka sosyal etkinlikler önemli yer tutmaktadır. Sosyal etkinliklerde en çok kulüp çalışmaları ve toplum hizmetine yer verilmektedir.

Sosyal etkinliklerin amacı, Türk Millî Eğitiminin genel amaç ve temel ilkelerine uygun olarak; öğrencilerin Atatürk İlke ve İnkılâplarına, Anayasanın başlangıcında ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı yurttaşlar olarak yetişmelerine, yeteneklerini geliştirerek gerekli donanımı kazanmalarına katkıda bulunmanın yanında; İnsan haklarına ve demokrasi ilkelerine saygı duyabilme, kendini tanıyabilme, bireyselhedeflerini belirleyebilme, yeteneklerini geliştirebilme, bunları kendisinin ve toplumun yararına kullanabilme, çevreyi koruma bilinciyle hareket edebilme, kendine ve çevresindekilere güven duyabilme, planlı çalışma alışkanlığı edinebilme, serbest zamanlarını etkin ve verimli değerlendirebilme, girişimci olabilme ve bunu başarı ile sürdürebilme, yeni durum ve ortamlara uyabilme, savurganlığı önleme ve tutumlu olabilme, bireysel farklılıklara saygılı olabilme; farklı görüş, düşünce, inanç, anlayış ve kültürel değerleri hoşgörü ile karşılayabilme, aldığı görevi istekle yapabilme, sorumluluk alabilme, bireysel olarak veya başkalarıyla iş birliği içinde çevresindeki toplumsal sorunlarla ilgilenebilme ve bunların çözümüne katkı sağlayacak nitelikte projeler geliştirebilme ve uygulayabilme, grupça yapılan görevleri tamamlamak için istekle çalışabilme ve gruba karşı sorumluluk duyabilme gibi tutum, davranış ve becerilerin kazandırılmasına çalışılır.

Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Ve Orta Öğretim Kurumları Sosyal Etkinlikler Yönetmeliğinde, öğrenci kulübü; Öğrencilerin kendine güven ve sorumluluk duygusu geliştirmelerine, yeni ilgi alanları ve beceriler oluşturmalarına yönelik bilimsel, sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif alanlarda yaptıkları çalışmaları; toplum hizmeti ise Öğrencilerin yaş ve bilgi seviyelerine uygun olarak her türlü toplum ve çevre sorunlarının çözümüne katkı sağlamak amacıyla yaptıkları çalışmaları kapsamaktadır.

Kulüp çalışmaları, öğrencilerin eğitimine katkıda bulunması ve birçok ruhsal gereksinimlerini karşılaması açısından okulun eğitim programının önemli bir parçasıdır. Öğrenciler, bu etkinlikler yoluyla kendilerini yönetme alışkanlıkları kazanarak demokratik yaşama hazırlanabilirler, kültürel değerleri benimsemenin yanında, kendi sosyal kulüpleriyle ilgili yeni değerler geliştirebilirler. Öğrenciler, derslerde öğrendiklerini sosyal kulüp çalışmalarında uygulama olanağı bulabilir ve bu etkinlikler yoluyla okula bağlanabilirler. Öğrencilerin birlikte çalışma, iletişim, öğrenme, araştırma yeterlikleri daha iyi gelişebilir (Başaran, 2000:146).

Okullarda yapılan sosyal etkinlikler öğrencilerin pek çok beceri ve değerler kazanmasına katkı sağlamaktadır. Bu nedenle, okulda, sosyal etkinliklere de dersler kadar önem verilmesi gerekir.

İlköğretim okullarında 15 günde bir saat kulüp çalışmaları ve toplum hizmeti çalışmalarına ayrılmıştır. Yönetmelik gereği toplum hizmeti ve kulüp çalışmaları ders dışında danışman öğretmenin gözetiminde planlanan ve yürütülen çalışmalardır.

İlköğretim okullarında her öğrencinin bir kulüpte çalışma ve toplum hizmeti yapma zorunluluğu olması nedeniyle, okullarda kulüp ve toplum hizmeti çalışmalarının genellikle yapılıyormuş gibi gösterildiği, amacına uygun olarak yürütülmediği ve bu çalışmaların önemsenmediği, okullarda yapılan rehberlik ve teftiş çalışmaları sırasında görülmektedir. Öğrenci kulüp çalışmaları ile toplum hizmetinin öğrencilere kazandırdığı tutum, davranış ve becerileri dikkate aldığımızda bu çalışmaların ne kadar önemli olduğu anlaşılmaktadır. Okullardaki eksik ve yanlış uygulamaların araştırılması, sonuçların paylaşılması ve düzeltilmesine gerek görülmüştür.

Kulüp Çalışmalarına Yönelik Yapılan Araştırmalar

Karslı, S. (2006) İlköğretim Okullarında Sosyal Kulüp Çalışmalarının Öğrencilerin Yöneticilik niteliklerinin Gelişmesine Katkısı: Beypazarı ilçesinde yapılan araştırma. Yönetici ve öğretmenlere göre, sosyal kulüp çalışmaları sonucunda öğrencilerin. Kendilerinin anlayabilme, yeteneklerini geliştirebilme, planlı çalışabilme, ferdi girişimde bulunabilme yeni durumlara uyum sağlama, kendisine ve başkalarına güvenebilme, boş zamanlarını yararlı bir şekilde değerlendirebilme, başkalarını dikkat ve istekle dinleyebilme, kendi görüşlerini başkalarına etkili bir şekilde anlatabilme, farklı görüş ve anlayışları hoşgörü ile karşılayabilme, sosyal ilişkilerde anlayışlı, saygılı ve ölçülü olabilme, grupça verilen görevleri tamamlamak için istekli çalışabilme, gruba karşı sorumluluk duyabilme, çevresindeki sorunlarla ilgilenebilme, objektif olabilme, cesaret sahibi olabilme davranışlarını orta derecede kazandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin kendisiyle beraber çalışacak her insandan yararlanmayı bilme, dürüst olabilme, yerinde kararlar alabilme davranışını orta derecede kazandıkları sonucuna da ulaşılmıştır.

Eroğlu, E. (2008) İlköğretim okullarındaki sosyal kulüp çalışmalarında karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri: Elmadağ ilçesinde yapılan araştıramaya göre; Okul yöneticileri, öğretmenler, öğrenciler ve aileler kulüpler hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığı ve yeterince önemsemediğini, yapılan çalışmaların büyük ölçüde kâğıt üzerinde kaldıklarını ortaya koymuştur. Ayrıca kulüp çalışmalarını yürütmek için okul olanaklarının yeterli olmadığı ortaya konulmuştur.

Kılıçarslan, T. (2009) Öğretmenlerin Eğitici Kulüp Çalışmalarına İlişkin Tutumları adlı çalışmasından, Öğrenci Katılımı, Öğretmen istekliliği, İşlevselliğin Kaybı, Sosyal Katkı Alt boyutları açısından incelenmiştir.

Ulucan, M. Ünsever Yaprak, Kumral Ve Kırnık, Dilek. (2010) Öğrencilerin Kulüp Çalışmalarına İlişkin Tutumları adlı çalışmasında, öğrenciler; sosyal kulüplerde kendilerini ifade edecek daha fazla imkân ve ortam bulabildikleri, kulüp çalışmalarıyla, isteklerinin farkına vararak derinlemesine araştırma ve inceleme yapma isteklerini artırdığı, proje üretmeyi çok istedikleri ancak gerek öğretmenlerden gerekse okuldan yeterli desteği görmediklerini, bunun yanında hem veliler hem de çevresindeki bireyler öğrencileri kulüp çalışmaları doğrultusunda desteklemedikleri ortaya konulmuştur.

AMAÇ

Bu araştırma, ilköğretim okullarında kulüp ve toplum hizmeti çalışmalarının uygulama düzeylerini saptamak amacıyla yapılmıştır

YÖNTEM

Araştırmanın Modeli

Araştırma, tarama modelinde olup betimsel bir nitelik arz etmektedir. Bunun için, araştırmacı tarafından yedi bölüm ve konuyla ilgili çeşitli maddelerden oluşmuş görüşme formu oluşturulmuştur

Evren ve Örneklem

Araştırmanın evrenini, Ankara il merkezi ve taşrada bulunan resmi ilköğretim okulunda çalışan öğretmenler oluşturmaktadır.

Araştırmanın örneklemini; 2009–2010 öğretim yılında Ankara ili merkez ilçelerden random usulü seçilen farklı soysa-kültürel düzeydeki resmi ilköğretim okulunda çalışan 100 öğretmen oluşmaktadır.

Verilerin Toplanması ve Analizi

Araştırmacı tarafından yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmış. Toplanan veriler için frekans analizi uygulanmıştır.

Görüşme yapılan öğretmenlerin demografik özellikleri tablo 1 de gösterilmiştir.

Öğretmenlerin Demografik Özellikleri

Tabloda da görüldüğü gibi öğretmenlerin %87’si Lisans mezunu, %58 ‘inin de mesleki yılı10 yıl, %23’ünün mesleki yılı 16 yıl ve üstü örneklem grubunda genç öğretmenler çoğunluktadır.

Elde edilen sonuçlara göre; Sosyal Etkinlikler Yönetmeliğini araştırmaya katılan öğretmenlerin % 82 okuduğunu ve %79 da yönetmeliğin anlaşılır olduğunu, %84’ü de sene başında yapılan öğretmenler kurulunda kendi ilgi istek ve yeteneklerine göre kulüp danışmanlıklarının belirlendiğini belirtmiştir.

Toplum hizmeti kapsamında yürütülen toplum hizmeti çalışmalarını; danışman öğretmenlerin %72’si kulüp çalışmaları içinde planladıklarını,%72’si yıllık çalışma planını Sosyal etkinlik Kurulu ile okul müdürüne onaylatmadıklarını, %78’i toplum hizmeti çalışmalarını yürütürken sivil toplum örgütleri ile kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği yapmadıklarını belirtmişlerdir.

Sınıf rehber öğretmenlerin sorumlu olduğu sınıfta kulüplerin amaçlarını tanıttıkları ve öğrencilerin ilgi istek ve yeteneklerine göre yönlendirdikleri, ancak velilerin %78’inin çalışmalarına destek olmadıkları ve işbirliğinde bulunmadıkları, sınıf rehber öğretmenlerinin %94’ünün öğrenci çalışmalarını değerlendirmedikleri ve değerlendirme sonuçlarını okul idaresine teslim etmediklerini belirtmişlerdir.

Kulüp temsilcilerinin çalışmaların planlanması ve yürütülmesinde aktif olmadıkları, danışman öğretmenlerin %75’inin bu çalışmaların kendileri yaptıklarını belirtmişlerdir.

Öğrencilerin yaptıkları toplum hizmeti çalışmalarını her ay danışman öğretmene imzalatması gerekirken bunun %83 oranında gerçekleşmediği ortaya çıkmıştır.

Öğretmenlere yöneltilen açık uçlu sorulardan;

Yönetmeliğin uygulanmasında karşılaşılan sorunlardan en önemli sorunun “okul ve ders dışında yapılan etkinliklerin takibinin zor olduğu ve güvenlik sorunu olduğu, okulların fiziki durumunun yetersiz oluşu ve ikili öğretim yapılması, öğrencilerin sınava hazırlandığı için isteksiz olması ve gereksiz olduğuna inanması, öğretmenlerin görevlerinin çok olması nedeniyle kulüp çalışmasına yeterince zamanayıramadığı, kulüp çalışmalarının1-8’lerle bir arada yürütülmesi, velilerin bu çalışmalara destek olmaması” diye yanıtlamışlardır.

Yönetmelikte yer almayan ancak olmasını istediğiniz neler eklenebilir sorunu öğretmenler yanıtsız bırakmışlardır.

Toplum hizmeti uygulamalarında karşılaştığınız sorunların “öğretmenlerin %60’ı toplum hizmeti yapmadığını, %22’si toplum hizmetini kavrayamadığını, diğerleri de velilerin katkısı yok ve çevresel faktörlerin sorunlar olara belirtmişlerdir.

Toplum hizmeti yapılan grubun yaptığı çalışmalar; “okulu bahçesini ve çevreyi ağaçlandırma ilk sırada ikinci sırada Türkçeyi doğru güzel etkili kullanma bilincini geliştirme ve kitap okuma alışkanlığı kazanma, Yaşlılara yardım, kâğıt toplama, tanıtıcı gazete çıkarma, çevre ve okul temizliği, trafik kuralları” olarak sıralanmıştır.

Toplum hizmeti yapan grubun işbirliği yaptığı ve destek aldığı sivil toplum örgütleri ve kurumları ise; ilk sırada Başbakanlık, Belediye, Orman Genel Müdürlüğü, Kızılay, Trafik polisi, Tüketiciler Derneği olarak belirtilmiştir.

Sorunlar:

- İlköğretim okulları 1- 8. sınıflarda ayda bir ders saati olarak belirtilen sosyal kulüp çalışması kapsadığı etkinlik ve birçok amacından dolayı yıllık müfredat programında belirtilen süre yetersiz kalmaktadır.

Çözüm Önerisi:

- Sosyal Etkinlik Dersi olarak işlenen sosyal etkinlik bölümünün kaldırılarak yerine ayda bir kez bir ders saati (40 dakika) olarak belirtilen sosyal kulüp çalışması yapılması kanısındayız. Ders süresinin kısıtlı olması öğretmen-öğrenci işbirliğini zorlaştırmakta ve yapılan etkinliklerin eksik ya da yapılmaması sosyal kulüp çalışmalarının belirtilen hedeflerine ulaşılmamış olur. Ders süresinin uzatılması yapılan etkinliklerin hem amacına ulaşmasını sağlamakta hem de öğretmen-öğrenci işbirliğini daha verimli hale getireceği kanısındayız.

- Sosyal etkinlikler dersinde yapılması uygun görülen toplum hizmeti sosyal kulüp çalışmalarında belirtilen belirli günlerde (Orman Haftası, Çevre Koruma Haftası, Yeşilay Haftası, Enerji Haftası, Tüketiciyi Koruma Haftası vb.) yapıldığı için toplum hizmeti kısmının sosyal etkinlikler bölümünden kaldırılıp sosyal kulüp çalışması altına alınması kanısındayız.

Ayda bir ders saati (40 dakika) olarak belirtilen süre sosyal kulüp çalışmalarının uygulanması, hedeflerine ulaşması ve verim alınmasını kısıtlamaktadır. Bundan dolayı ayda bir ders saati olarak belirlenen sürenin iki ders saatine çıkması kanısındayız.

Ankara ili Eğitim Denetmenleri Başkanlığı (ARGE-2011)

KAYNAKLAR

Başaran, İbrahim Ethem (2000) Eğitim Yönetimi. Nitelikli Okul. Feryal Matbaası, Ankara

Eroğlu, Ebru (2008) İlköğretim Okullarındaki Sosyal Kulüp Çalışmalarında Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri Yüksek Lisans Tezi (Elmadağ İlçesi Örneği).

Karslı, Sezgin (2006) İlköğretim Okullarında Sosyal Kulüp Çalışmalarının Öğrencilerin Yöneticilik Niteliklerinin Gelişmesine Katkısı (Yüksek Lisans Tezi).

Mehmet ULUCAN, Kumral ÜNSEVER YAPRAK ve Dilek KIRNIK, “Öğrencilerin Kulüp Çalışmalarına İlişkin Tutumları” ,( 9. Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu (20-22 Mayıs 2010), Elazığ, s. 574-582.

Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Ve Orta Öğretim Kurumları Sosyal Etkinlikler Yönetmeliği.

memurlar.net