Yoklama kaçağı, askerlik yükümlülüğü bulunan yükümlülerin, yasalarca belirlenen süreler içinde askerlik yoklamasına katılmamaları ya da gerekli işlemleri yapmamaları durumuna verilen yasal bir tanımdır.
7179 Sayılı Asker Alma Kanunun 3. Maddesinde askerlik hizmeti öncesi ve sonrası ile alakalı tanımlamalara yer vermiştir. Bu tanımlamalara göre ;
'' hh) Yoklama: Yükümlülerin sağlık muayenelerinin yapılarak askerliğe elverişli olup
olmadıkları, öğrenim durumları, meslekleri ve niteliklerinin tespitini,
ıı) Yoklama dönemi: Askerlik çağının başlangıcından muvazzaflık hizmetinin
başlangıç tarihine kadar geçen süreyi,
ii) Yoklama kaçağı: Tabi olduğu yoklama yılı içerisinde yoklamasını yaptırmayanları,
jj) Yükümlü: Askerlik hizmetini bu Kanun hükümleri gereğince yerine getirmek veya
yerine getirmiş sayılmak zorunda olan erkek Türk vatandaşını'' ifade etmektedir.''
Yoklama süreci, askerlik çağına gelmiş bireylerin sağlık durumlarını, eğitim durumlarını ve diğer kişisel bilgilerini kayıt altına almak amacıyla gerçekleştirilir. Bu sürece zamanında katılmayan veya katılmayı reddeden kişiler, 7179 Sayılı Asker Alma Kanunu gereği yoklama kaçağı olarak değerlendirilir ve bu durum belirli yaptırımlara yol açabilir. Yoklama kaçağı statüsünde olmak, idari para cezalarından daha ağır yaptırımlara kadar uzanan bir dizi soruna neden olabilir.
Yoklama Kaçağı İle Bakayanın Farkı Nedir ?
Yoklama Kaçağı , Askerlik çağına gelen bireylerin, kanunla belirlenen süre içinde askerlik yoklamasına katılmaması veya gerekli işlemleri tamamlamaması durumudur. Bakaya ise Askerlik yoklamasını tamamlayıp askerlik görevine başlama zamanı gelmesine rağmen, sevk tarihine uymayarak birliğine katılmayan kişilerdir.
Yoklama Kaçağı Cezası - 2025
Uygulamada yoklama kaçağı cezası ne kadar, Yoklama Kaçağı Cezası 2025 yılında ne kadar gibi sorular sıklıkla sorulduğu görülmektedir. Yoklama kaçağı cezası olunması durumunda 7179 sayılı Asker Alma Kanunu çerçevesinde bir takım idari ve adli yaptırımlar öngörülmüştür. 7179 Asker Alma Kanunun 24. Maddesine göre 2025 yılı için kendiliğinden gelenler için Yoklama Kaçağı Cezası 46,32TL olup yakalananlar için ise 92,65 TL dir. Söz konusu para cezaları tebliğden itibaren 15 gün içerisinde itiraz edilebilir veya 1 ay içerinde ödenmesi gerekir.
Aynı kanunun 24. Maddesinin 3. Fıkrasında para cezasını vermeye yetkili makamlar düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre yoklama kaçağı olup da kendiliğinden gelenlerle alakalı yoklama kaçağı cezası vermeye yetkili makam başvurduğu askerlik şubesinin başkanı olup, kolluk tarafından getirilenler için ise hangi askerlik şubesine getirildi ise o askerlik şubesi başkanı tarafından verilmektedir. Söz konusu durumların dışında ise yükümlünün nüfusa kayıtlı bulunduğu yer askerlik şubesi başkanlığıdır. Eğer yoklama kaçağı cezası verilenlerde verilen ceza kesinleştikten sonra tekrar yoklama kaçağı /bakaya durumuna düşülmesi halinde askerlik şubesi tarafından dosya hazırlanarak ilgili cumhuriyet başsavcılığına dosya gönderilir.
Yoklama Kaçağı Cezası Para Cezasına Nereye İtiraz Edilir ?
Yoklama kaçağı olduğu gerekçesi ile yükümlüye ilgili idare tarafından çıkarılan para cezalarına , yükümlüye para cezasının tebliği tarihinden itibaren 15 gün içerinde para cezasını gönderen idarenin bulunduğu sulh ceza hakimliği nezdinde itiraz edilebilir.
Yoklama Kaçağı Hakkında Ceza Davası Açılması
Yoklama kaçağı cezası verilenlerde verilen ceza kesinleştikten sonra tekrar yoklama kaçağı /bakaya durumuna düşülmesi halinde askerlik şubesi tarafından dosya hazırlanarak ilgili cumhuriyet başsavcılığına dosya gönderilir. 7179 Asker Alma Kanunun 23. Maddesi çerçevesinde geçerli özrü bulunmayanlar hakkında dosya düzenlenerek ilgili cumhuriyet başsavcılığına gönderilir. Asker Alma Kanunu çerçevesinde geçerli özürler şunlardır ;
-Yükümlünün tutuklu ve hükümlü olması
-Yükümlünün sağlık sorunun olması
-Yükümlünün eşi ve ikinci derecede kan ve kayın hısımının sağlık kurumu raporuyla belgelendirilmiş hayati tehlikesinin varlığı
-Sevkten önceki veya sonraki on beş gün içinde eşinin, ikinci derece dâhil kan veya
kayın hısımlarından birinin ölümü
-Sevkten önceki veya sonraki on beş gün içinde kendisi veya ikinci derece dâhil kan
veya kayın hısımlarından birinin evlenmesi
-Sevkten önceki veya sonraki iki ay içinde çocuğunun doğması
Yukarıda belirtilen geçerli mazeretlerin olması halinde mazereti belgeleyen belgelerle beraber askerlik şubesine başvurulması gerekmektedir. Eğer yukarıda belirtilen mazeretleri olmayan ve haklarında yoklama kaçağı cezası kesinleşenler hakkında cumhuriyet başsavcılığınca soruşturma başlatılır. Söz konusu soruşturma ve neticesinde açılacak olan ceza davası yükümlünün nüfusa kayıtlı olduğu cumhuriyet başsavcılığı ve asliye ceza mahkemelerince görülür.
Yoklama Kaçağı Hakkında Ceza Mahkemelerince Hangi Cezalar Verilmektedir.
1632 sayılı Askeri Ceza Kanunun 63/1 maddesinde Yoklama kaçağı cezası olarak şu şekilde düzenleme yapılmıştır;
a) Yoklama kaçaklarından birlikte (…)18 yoklamaya tabi oldukları doğumluların yurt genelinde normal sevk yılı içindeki son kafilesi gönderilmiş bulunanlar için, son kafilenin gönderilmesi tarihinden,
b) Bakaya kalanlar için, bakaya kaldıkları tarihten,
c) İhtiyat erattan çağrılıp da birlikte işleme tabi olduğu kişiler gönderilmiş bulunanlar için, en son gönderilme tarihinden,
d) Yoklama kaçağı, saklı veya bakaya olup olmamasına bakılmaksızın askerlik şubesince sevk edildiği kıtasına katılmayan veya geç katılanlar için, kendilerine tanınan kanuni yol süresinin bitiminden,
itibaren dört ay içinde gelenler altı aya kadar, yakalananlar iki aydan altı aya kadar; dört aydan sonra bir yıl içinde gelenler iki aydan bir yıla kadar, yakalananlar dört aydan bir yıla kadar; bir yıldan sonra gelenler dört aydan iki yıla kadar, yakalananlar altı aydan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
Önemle belirtmek isteriz ki Askeri Ceza Kanunun 63. Maddesinde düzenlenen suç askeri suç olmakla birlikte sivil kişiler tarafından işlenebildiği için sırf askeri suç kapsamında değerlendirilmemektedir.