Türk Eğitim Derneği TED'in düşünce kuruluşu TEDMEM'in iki yıllık çalışmasının ürünü olan 'Ulusal Eğitim Programı 2015-2022' (UEP), bilim insanları ve eğitimcilerin katkılarıyla hazırlandı. Eğitim yılından, okul yönetimine, ölçme değerlendirmeden öğretmene kadar sekiz alanda değişimi içeriyor.

"Bu sisteme kaç nesil daha feda edilecek ?"

Ulusal Eğitim Programı UEP, basın toplantısıyla açıklandı. Toplantıda konuşan TED Gene Başkanı Selçuk Pehlivanoğlu, 7 Haziran genel seçimleri sonrasında siyasete eğitim için mutabakat çağrısında bulundu. Pehlivanoğlu, "Eğitim, bir parti ödevi değil; bir ülke ödevidir. Bu eğitim sistemine kaç nesil daha feda edeceğiz?" dedi.

Pehlivanoğlu, Türkiye'de 127 bin öğretmen açığı olduğunu buna karşın 70 bin öğretmenin ücretli çalıştığını ve 300 bin öğretmenin de atama beklediğini vurguladı. Pehlivanoğlu, 160 bin de derslik açığı olduğunu da belirtti.

TEDMEM Direktörü Prof. Dr. Ziya Selçuk ise konuşmasında eğitim sistemindeki üç temel sorunun; felsefe eksikliği, bütüncül bir bakış eksikliği ile sürdürülebilir olmayan politika uygulamaları olduğunu söyledi. Selçuk, bu sorunların Ulusal Eğitim Programı ile altı yılda çözülebileceğini belirtti.

Ayrıntılı bir dönüşümün tarif edildiği UEP'te sekiz alanda dönüşüm öneriliyor. Dönüşüm için önerilen modelin tüm teknik ayrıntılarına ve hangi yıllarda nasıl yapılabileceğine yer veriliyor.

Anadolu ve bilim liseleri olsun

UEP'de okulların bir yıl boyunca açık olabilecekleri bir akademik takvim öngörülüyor. Ülke genelinde Ağustos ayının son 2 haftası ve Eylül ayının ilk haftası ortak tatil olarak öneriliyor. Planda iki lise türü var; Anadolu Liseleri ve Bilim Liseleri.

13 yıl zorunlu eğitim

Okul öncesi eğitimin de katılarak zorunlu eğitimin için 13 yıl olması amaçlanıyor. Okul öncesi ile birlikte ilkokulun 5 yıl olması, bir yılı hazırlık olmak üzere 4 yıl ortaokul, 3+1 şeklinde de lise eğitimi öneriliyor. Eğitimi üç yıl süren Standart Lise Diploması alanlar, 4 yıllık meslek yüksekokullarına, 2 yıllık ön lisans programlarına ve açık öğretime girebilecek. 4 yıl okuyanlar ise İleri Lise Diploması alacak. Bu diploma ile 4 yıllık üniversiteye, 4 yıllık meslek yüksekokullarına devam edecekler.

Dijital öğrenci portfolyosu

UEP, öğretim programlarında da dönüşüm öneriyor. Buna göre her öğrenci için, veriye dayalı kararlarla seçmeli ders listesi oluşturulacak. Öğrenci Gelişim ve Kariyer Merkezleri kurulacak. Bu merkezler sayesinde öğrencilerin bireysel özelliklerini tanıyarak, onları ihtiyaç ve istekleri doğrultusunda yönlendirmek mümkün olacak. Okul öncesinden üniversiteye kadar öğrencinin dijital portfolyosunun çıkartılması öneriliyor. Her öğrencinin eğitim öğretim özgeçmişini içerenen dijital portfolyoda öğrenme öz geçmişinin kaydı tutulacak ve bir üst kademeye geçtiğinde kaynak teşkil edecek.

Ölçme merkezi kurulsun

Ayrıca bağımsız bir Ulusal İçerik Geliştirme ve Ölçme Merkezi kurulması öneriliyor. Öğrencilerin yetenekleri, bireysel özellikleri, akademik gelişimleri izlenecek. İlk değerlendirme ve kayıt 5 yaşında başlayacak. Tüm veriler de Dijital Öğrenci Portfolyosunda toplanması tavsiye ediliyor.

İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri yerine Direktörlük

Ulusal Eğitim Programı'nda önerilenlerden biri de eğitim sisteminin merkezine okulun yerleştirilmesi. Okulların yetki ve sorumlulukların artırılması hedefleniyor. Bunun içinse varolan uygulamadaki ilçe milli eğitim müdürleri yerine bürokratik yapısı olmayan 'Etkileşimli Eğitim Bölgesi Direktörlüğü' (EEBD) öneriliyor.

Merkezden eğitim harcaması yerine yerelden

Planda, Türkiye'de merkezden yapılan eğitim harcamalarında, öğrenci, derslik ya da okul başına kaynak ayırma stratejisinin her zaman adaletli olmadığı ve yerel ihtiyaçlara cevap vermediği vurgulanıyor. Yeni bir model öneriliyor. Bazı harcamaların 'Etkileşimli Eğitim Bölgesi Direktörlüğü' tarafından yerelden yapılması gerektiğini anlatılıyor. Bölgesel ve yerel farklılıkları ortadan kaldırmak için bazı bölge ve okullara pozitif ayrımcılık yapılması tavsiye ediliyor.

Okul müdürü değil okul lideri

Bir diğer değişiklik ise okul müdürü kavramının terk edilmesi yerine eğitim lideri kavramının getirilmesi. Yüksek lisansı olmayanın 'eğitim lideri' olamayacağı yeni sistemde, "siyasi ve sendikal etkilerle ele alınan okul müdürlüğü" terfi sistemine de liyakata dayalı kriterler getiriliyor.

Öğretmen Akademileri kurulsun

Öğretmenler için de yeni bir model öneriliyor. Öğretmenliğin kariyer mesleği olduğunun kabul edilerek eğitim fakültelerinin yanı sıra 'Öğretmen Akademileri' kurulması hedefleniyor. Üniversitelerin bünyesinde ama eğitim fakültelerinden bağımsız olacak Öğretmen Akademileri'nde, en az 5-10 yıl öğretmenlik yapmış akademisyenler olacak, 4 yıllık eğitimin son yılı tamamen staja ayrılacak. Ayrıca Öğretmenlik Meslek Kanunu hazırlanması öneriliyor.

TED, Ulusal Eylem Planı'nı tüm partilere, Milli Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulu'na sunacak.

Al Jazeera / Umay Aktaş Salman