5. ULUSLARARASI TÜRK DÜNYASI MÜHENDİSLİK VE FEN BİLİMLERİ KONGRESİ ANTALYA’DA BAŞLADI

Sinanoğlu’nun 90. doğum, 10. vefat yılında anlamlı buluşma

Türk Eğitim-Sen ve Uluslararası Avrasya Eğitim Sendikaları Birliği (UAESEB) tarafından “Doğumunun 90., Vefatının 10. Yılında Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu Anısına” düzenlenen 5. Uluslararası Türk Dünyası Mühendislik ve Fen Bilimleri Kongresi, 4-7 Aralık 2025 tarihleri arasında Antalya’da gerçekleştiriliyor.

Kongreye; Türk Eğitim-Sen ve UAESEB Genel Başkanı Talip Geylan, sendika yöneticileri, UAESEB’e üye sendikaların temsilcileri, Türk dünyasından ve farklı coğrafyalardan çok sayıda akademisyen ve davetli konuşmacı katılıyor.

27 ülkeden 510 bilim insanı, 490 bildiriyle bir araya geldi

Kongrede Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Azerbaycan, Türkmenistan başta olmak üzere; İran, Irak, Suriye, Filistin, Gürcistan, Arnavutluk, Sudan, Somali, Afganistan, Ekvator, Nijerya, Kamerun, Sırbistan, Rusya, Pakistan, Endonezya gibi birçok ülkeden bilim insanı yer alıyor.

Toplam 27 ülkeden 510 bilim insanı, yüz yüze ve çevrim içi katılımla 490 bildiri sunuyor.

Kuantum teması ve Sinanoğlu vurgusu

Birleşmiş Milletler’in 2025 yılını “Uluslararası Kuantum Bilimi ve Teknolojisi Yılı (IYQ)” ilan ettiğini hatırlatan kongre düzenleyicileri, bu kapsamda:

• Kuantum teknolojisinin son yüzyıldaki bilimsel-teknolojik ilerlemeye katkılarını,

• 21. yüzyılda sürdürülebilir kalkınma ile ilişkisini
      ele almayı hedeflediklerini ifade etti.

Kongre, teorik kimya ve kuantum mekaniği alanında dünyaca tanınan Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu’na ithaf edildi.

Oturumlara Türk bilim insanları ve Türk büyüklerinin isimleri verildi

Ana salon ve ilk oturumun adı “Kuantum” olarak belirlendi. Diğer oturumlar ise Türklüğe, bilime ve düşünce hayatına katkılarıyla bilinen isimlere ithafen şu şekilde adlandırıldı:

• “Gazi Mustafa Kemal Atatürk”

• “Oktay Sinanoğlu”

• “Aziz Sancar”

• “Feza Gürsey”

• “Ali Kuşçu”

• “Uluğ Bey”

• “Matrakçı Nasuh Bey”

• “Prof. Dr. Cahit Arf”

Salonlarda sunulan bildiriler de Kazım Karabekir, Âşık Veysel, Ziya Gökalp, Esat Feyzi, Refik Saydam, Hüseyin Nihat Atsız, Enver Paşa, Prof. Dr. Halil İnalcık, Prof. Dr. Remziye Hisar, Haydar Aliyev, Arif Nihat Asya, Nuri Killigil, Prof. Dr. Fikri Santur gibi isimler ve şehit öğretmenler anısına gerçekleştirildi.

5 Aralık Dünya Toprak Günü’ne özel çevre vurgusu

Kongre, 5 Aralık Dünya Toprak Günü ile aynı tarihe denk geldiği için organizasyonda çevre bilincine özel bir vurgu yapıldı.

Kongre salonlarına Türk dünyasının coğrafi ve tarihî hafızasında yer eden:

• Ötüken, Altay, Han Tanrı, Orhun, Yenisey,

• Sırderya/Seyhun, Amuderya/Ceyhun, Fırat, Hoten, Tuna

gibi coğrafi isimler verilerek, çevre duyarlılığı ve ortak medeniyet mirasına atıf yapıldı.

Uzaya çıkan ilk Türk ile canlı bağlantı: Alper Gezeravcı deneyimlerini anlattı

Kongre kapsamında, uzaya çıkan ilk Türk astronot Alper Gezeravcı ile de canlı telefon bağlantısı gerçekleştirildi. Gezeravcı, katılımcılarla uzay deneyimini ve bilimsel çalışmalarını paylaştı.

Talip Geylan’dan Sinanoğlu, bilim ve Türkçe vurgusu

Açılışta konuşan Türk Eğitim-Sen ve UAESEB Genel Başkanı Talip Geylan, sözlerine “Türkiye Cumhuriyeti Profesörü” olarak tanımladığı Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu’nu şükranla anarak başladı.

Geylan konuşmasında özetle:

• Sinanoğlu’nun yalnızca kimya, biyofizik, biyokimya ve matematik alanlarındaki başarılarıyla değil,

• Bilimi milletlerin bağımsızlığı ve haysiyetinin temel unsuru sayan yaklaşımıyla öne çıktığını,

• Türkçenin bilim dili olması yönündeki uyarı ve çağrılarının, stratejik bağımsızlık ve kültürel süreklilik açısından hayati olduğunu,

• Anadilinde güçlü bilim eğitiminin, derin kavrayışın ve eleştirel düşünmenin anahtarı olduğunu
  vurguladı.

Geylan, Atatürk’ün “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir, fendir” sözünün, kendileri için sadece bir vecize değil; bilimle yükselme ve akılla ilerleme emri olduğunu söyleyerek kongreyi bu ilke doğrultusunda kurguladıklarını belirtti.

Öğretmenin itibarı: “Öğretmeni korumak, Türkiye’yi korumaktır”

Genel Başkan Geylan, konuşmasında eğitimin güncel sorunlarına da geniş yer verdi. Ankara’da bir lisede yaşanan, öğrencilerin öğretmene yönelik saygısız tutumuna sert tepki göstererek:

• Öğretmene yönelik bu tür davranışların kabul edilemez olduğunu,

• Sınıf ortamının öfkenin değil; edep, saygı ve merhametin mekânı olması gerektiğini,

• Öğretmenin ve akademisyenin itibarını korumanın, doğrudan ülkenin geleceğini korumak anlamına geldiğini dile getirdi.

Geylan, “Öğretmeni korumak, Türkiye’yi korumaktır. Akademiyi yüceltmek, Türk milletinin yarınını yüceltmektir.” sözleriyle, bu meselenin ertelenemez bir milli sorumluluk olduğunun altını çizdi.

Akademik itibar, özlük hakları ve disiplin vurgusu

Konuşmasında:

• Başarılı öğrenciler arasında öğretmenlik ve akademisyenliğe yönelik isteğin azaldığını,

• Bunun nedenleri arasında düşük ücret, ağır çalışma koşulları ve mesleki prestij kaybının bulunduğunu,

• Okullarda disiplin mekanizmalarının güçlendirilmesi, öğretmene yönelik şiddet ve hakarete karşı sıfır tolerans uygulanması gerektiğini,

• Öğretmen ve akademisyenlerin özlük haklarının, ücretlerinin ve güvenliklerinin iyileştirilmesinin zorunlu olduğunu

vurgulayan Geylan, üniversitelerde de:

• Görevde yükselme sınavlarının merkezi ve adil yapılmasını,

• Mülakatın kaldırılmasını,

• 13-b görevlendirmelerinin rıza olmadan yapılmamasını,

• 50/d kadro sorununda olduğu gibi akademik ve idari personelin mağdur edilmemesini,

• Araştırma bütçelerinin kısılmasının üniversitelerin dünya sıralamasında geriye düşmesine yol açtığını

hatırlattı.

“Akademik zam elzemdir, kaçınılmazdır” diyen Geylan, bu konuda hazırladıkları dosyaları tüm muhataplara ilettiklerini ve çözüm sağlanana kadar takibi sürdüreceklerini dile getirdi.

Uluslararası konuklar, paneller ve kuantum odaklı oturumlar

Protokol konuşmaları kapsamında:

• Kırgızistan Eğitim ve Bilim Çalışanları Sendikası Genel Başkanı Salamat Boyenov,

• Türkiye Kamu-Sen KKTC Temsilcisi Akın Manga,

• Kazakistan Eğitim, Bilim ve Yükseköğretim Çalışanları Sendikası Temsilcisi Ernar İmanbayev,

• Kosova Türk Öğretmenler Derneği adına Orhan Volkan,

• Kuzey Makedonya Ufuk Derneği Başkanı Şenay Osman,

• Romanya Demokrat Türk Birliği Eğitim Komisyonu Başkanı Vildan Bormambet,

• Kuzey Makedonya Türk Öğretmenler Derneği Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Ümit Süleyman

birer konuşma yaptı.

**“Kuantum Açılış Oturumu”**nda, Prof. Dr. Seyhan Fırat başkanlığında:

• Prof. Dr. Serdar Salman – “Savunma Sanayinde Yeni Nesil Malzeme Teknolojileri”

• Prof. Dr. Ali Bozbey – “Kuantum Bilişiminin Dünyada ve Türkiye’deki Mevcut Durumu ile Gelecek Beklentileri”

• Dr. Öz Yılmaz – “Marmara Baseni Batı Kesiminde Kuzey Anadolu Fay Sistemi Makaslama Bölgesinin 3 Boyutlu Sismik Delineasyonu”

başlıklı sunumlar gerçekleştirildi.

Kongrede ayrıca:

• “Fen ve Mühendislik Bilimlerinde Nitelikli Yayın: Q1-Q2 Stratejileri ve SCI/SCIE-Web of Science Yol Haritası” paneli,

• “Kuantum Çağında Dünya Düzenini Okumak: Bilimsel Gelişmeler ve Çevre” konulu forum

düzenleniyor.

Bu oturumlarda Q1-Q2 dergi stratejileri, etik ve sürdürülebilir akademik üretim, iklim kriziyle mücadele, nadir toprak elementleri, yapay zekâ ve kuantum çağının dünya düzenine etkileri ele alınıyor.