Türkiye'nin 2019 Şubat enflasyon raporu belli oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, tüketici fiyat endeksi (TÜFE), şubatta bir önceki aya göre yüzde 0.16, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 1.23, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 19.67 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 17.93 arttı. Yurt içi üretici fiyatları yüzde 29.97'ye çıktı. Geçen yılın aralık ayına göre de tüketici fiyatları yüzde 1.23, yurt içi üretici fiyatları yüzde 0.55 yükseldi. TÜFE, şubatta ocak ayına göre yüzde 0.16, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 19.67 artış kaydetti. Yİ-ÜFE ise ocağa göre yüzde 0.09, Şubat 2018'e kıyasla da yüzde 29.59 artış oldu.

Ekonomistlerin şubat ayı enflasyon beklentilerinin ortalaması yüzde 0.45 olmuştu. Ankete katılan ekonomistlerin şubat ayı için enflasyon beklentileri en düşük yüzde eksi 0.30, en yüksek yüzde 0.90 aralığında yer almıştı. Ekonomistlerin yıl sonu enflasyon beklentisinin ortalaması ise yüzde 15.78 olarak belirlenmişti. Ekonomistlerin şubat ayı enflasyon beklentilerinin ortalamasına (yüzde 0.45) göre, bir önceki ay yüzde 20.35 olan yıllık enflasyonun yüzde 20.02'ye düşeceği hesaplanmıştı. Ana harcama grupları itibarıyla şubatta, aylık bazda en yüksek artış yüzde 2.48 ile sağlık grubunda görülürken, eğitimde 1.64, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 0.9, lokanta ve otellerde yüzde 0.87 ve ulaştırmada yüzde 0.71 artış kaydedildi. Şubatta ana harcama grupları itibarıyla endekste en fazla düşüş gösteren grup yüzde 4.81 ile giyim ve ayakkabı oldu.

Çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 0.39, eğlence ve kültürde yüzde 0.37 ve haberleşmede yüzde 0.34 düşüş gerçekleşti. Yıllık en fazla artış yüzde 29.25 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşti. Onu yüzde 28.08 ile çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 27.59 ile ev eşyası, yüzde 20.43 ile eğlence ve kültür, yüzde 19.79 ile de lokanta ve oteller izledi. Gıda tarafında tanzim satışın enflasyona etkisinin sınırlı olduğu görüldü.

PATATES VE SOĞANDA ARTIŞ DEVAM EDİYOR

Halkın bütçesinin en büyük kısmını oluşturan gıdada yıllık artışın yüzde 29,2 olduğuna dikkati çeken CHP'li Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu, şubat ayı enflasyon verilerinin, tanzim satışa konu olan ürünlerin bir kısmının ortalama fiyatlarında düşüş olduğunu ancak patates, salatalık, sivri biber gibi ürünlerde fiyat artışlarının devam ettiğini gösterdiğini aktardı. Erdoğdu "Zorlama tedbirlere karşın fiyatlar artmaya devam ediyor. Gıda fiyatlarında aracı etkisini azaltarak göz boyamayı sağlamaya çalıştıkları tanzim satışlar enflasyona çare olmadı. Yaş sebze ve meyvede yıllık enflasyon yıllık yüzde 59,7. Zaten vatandaş cebine bakınca gerçek enflasyonun ne olduğunun farkında" değerlendirmesinde bulundu.

YÜKSEK İSKONTO ENFLASYONU TUTTU

"Enflasyondaki aylık seyre baktığımız zaman Cumhuriyet tarihinde eşine az rastlanan bir enflasyon gelişimi görüyoruz" diyen Altınbaş Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Emre Alkin "Kasım ve aralık ayında enflasyon eksi çıkmıştı, ocak ayında yüzde 1'lik bir artış oldu. Şimdi de yüzde 0.16'lık bir artış var. Aslında bu çok görmeye alışkın olduğumuz bir durum değil. Geçen senenin aynı ayında enflasyon yüzde 0.73 olmuştu, mart ayında yüzde 0.99'a yükselmişti, nisan ayında yüzde 1.87 olmuştu. Normalde ocak, şubat ve mart ayında enflasyonun tırmandığını görüyoruz. Bu sefer böyle bir şey görmedik. Bunu iki önemli unsura bağlıyorum: Devletin tarımsal fiyatlara doğrudan müdahalesi ve dayanıklı-dayanıksız tüketim mallarında firmaların piyasayı canlı tutmak amacıyla yüksek iskonto ile çalışmaları" ifadelerini kullandı.

FAİZ İNDİRİMİ YOK

Gıda fiyatlarında aylık yüzde 0.9 artışın yüzde 1.2 olan beklentilerinin altında olduğunu söyleyen İş Portföy Başekonomisti Nilüfer Sezgin "Beklediğimiz gibi tanzim satışların fiyatları düşüremese de doğa olayları sebebiyle yaşanan keskin yükselişi sınırladığı görülüyor. Gıda grubunun alt kırılımlarında işlenmemiş gıdada Şubat 2018'deki yüzde 2.4 artış bu yıla yüzde 1.4 olarak yansıdı. Taze meyve sebzede geçen yılki yüzde 4.6 fiyat artışı yerine bu yıl yüzde 1.8'lik daha ılımlı bir aylık yükseliş oldu. Tahminimizden olumlu enflasyonda, sağlık, haberleşme, eğlence-kültür, konutun belli segmentleri ve beyaz eşya gibi çekirdek enflasyonda etkili olan kategoriler rol oynadı" ifadelerini kullandı. Sezgin, Merkez Bankasının çarşamba günkü Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında faizi sabit bırakacağına ve faiz indirimlerine haziran ayında başlayacağına dair görüşlerini koruduklarını dile getirdi.

TANZİMDEKİ SALATALIK ARTTI DOMATES VE BİBER DÜŞTÜ

Şubat ayında fiyatı en fazla artan ürün marul oldu. Yüzde 35.19 olan marul fiyatındaki artışı yüzde 23.9 ile maydanoz takip etti. Kırmızı lahana da yüzde 18.6'lık bir yükseliş söz konusu. Dere otu yüzde 13.6, salatalık yüzde 13, sarımsak yüzde 11, portakal yüzde 11, dergiler yüzde 9, pırasa yüzde 9 ve ilaçların fiyatı yüzde 8 yükseldi. En çok düşüş ise tekstil tarafında gerçekleşti. Erkek kazağının fiyatı yüzde 15 düşerken, onu yüzde 14.6 ile domates izledi. Kadın kabanı yüzde 13.6, çocuk kazağı yüzde 11.4, elbise yüzde 10.8, kadın botu ve erkek montu yüzde 9, çarliston biberin fiyatı ise yüzde 7.3 gerileme kaydetti.

29 ÜRÜNÜN FİYATI AYNI KALDI

Geçen ay endekste kapsanan 418 maddeden 29'unun ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 235'inin ortalama fiyatlarında artış, 154'ünün ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti. İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE'de şubat ayında bir önceki aya göre yüzde 0,15 düşüş, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 0,04, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 18,48 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 17,7 artış gerçekleşti. Özel kapsamlı tüketici fiyatları endeksi göstergelerine bakıldığında, şubatta aylık bazda en yüksek artış yüzde 0,43 ile "Mevsimlik ürünler hariç (TÜFE)" göstergesinde görüldü.

YILLIK EN FAZLA YÜKSELİŞ ENERJİDE

Sanayideki dört sektörün bir önceki aya göre değişimleri, madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe yüzde 1.89, imalat sanayi sektöründe yüzde 0.6 artış, elektrik, gaz üretim ve dağıtımı sektöründe yüzde 7.43 ve su sektöründe yüzde 1.02 düşüş gerçekleşti. Geçen ay bir önceki aya göre 7,37 ile temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları, yüzde 5,5 ile basım ve kayıt hizmetleri, yüzde 4,84 ile kok ve rafine petrol ürünleri en fazla artışın olduğu sektörler oldu. Buna karşılık, kağıt ve kağıt ürünleri yüzde 1,68, bilgisayarlar ile elektronik ve optik ürünler yüzde 1,66 ile bir önceki aya göre endekslerin en fazla azaldığı alt sektörler oldu. Ana sanayi gruplarında aylık en fazla artış dayanıksız tüketim malında, yıllık en fazla artış enerjide görüldü.

BAŞKENTTE ETKİSİ SINIRLI OLDU

İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) 2. düzeyde bulunan 26 bölge içinde, aylık bazda en yüksek artış yüzde 0.75 ile "Adana, Mersin", 12 aylık ortalamalara göre en yüksek artış ise yüzde 20.07 ile ''Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye" bölgesinde gerçekleşti. Yıllık bazda en yüksek artış yüzde 24.89 ile "Şanlıurfa, Diyarbakır" bölgesinde gözlenirken, bunu yüzde 23.47 ile "Gaziantep, Adıyaman, Kilis", yüzde 23.05 ile "Van, Muş, Bitlis, Hakkari", yüzde 22.64 ile "Mardin, Batman, Şırnak, Siirt" izledi. En düşük fiyat artışı ise yüzde 15.78 ile "Ankara" bölgesinde bölgesinde gerçekleşti.

KUR ŞOKU YAŞANMAZSA İLK YARIDA YÜZDE 20

Gıda fiyatlarının tanzim satışlarına rağmen artışını sürdürse de geçen yılın aynı ayına göre daha düşük arttığını ifade eden ekonomist Haluk Bürümcekçi, şu değerlendirmelerde bulundu: "Endeks tarihindeki ortalama yıllık artışı yüzde 10 civarında olan gıda fiyatlarının 2019 yılındaki seyri enflasyonun TCMB'nin yüzde 14,6 olan yıl sonu tahmininden sapma konusunda önemli belirleyicilerinden biri olacaktır. Kısa vadede, petrol fiyatlarındaki yükseliş, geçici KDV ve ÖTV indirimlerinin mart sonunda uzatılmaması ihtimali, tütün ürünleri ÖTV düzenlemesinin henüz firmalarca fiyatlara yansıtılmaması ve asgari ücretin enflasyon tahmininin çok üzerinde belirlenmesi yukarı yönlü riskler olarak izlenmektedir. Buna ek olarak, şubat ayı ortalamasında kur sepeti bazında yüzde 2,3 civarı bir düşüş kaydedilmesine rağmen mart ayına yükseliş eğilimi ile girilmesi ve son bir yıllık dönemde değer kaybının yüzde 35 civarına doğru yükselmesi kurlardan fiyatlara geçiş riskinin yeniden arttığına işaret etmektedir. Dolayısıyla kurlarda ancak yeni bir şok olmaması durumunda yıllık enflasyonun ilk yarıda yüzde 20 civarında seyretmesi, üçüncü çeyrekte baz etkisi ile yüzde 13-14 aralığına sert gerilemesi, son çeyrekte ise tekrar yükselerek yılı yüzde 16-17 aralığında bitirmesi olası duruyor."

Karar