Bilindiği üzere, 13 Eylül 2018 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan "Bazı Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi"nin 2 nci maddesi ile 2 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 11 inci maddesine eklenen 4 üncü fıkrasında yer alan "Öğretim elemanı kadrolarına, devlet yükseköğretim kurumları bünyesindeki birimler, ön lisans, lisans ve lisansüstü programların sayısı, niteliği ve öğrenci sayıları ile yükseköğretim kurumunun eğitim-öğretim dışında yürüttüğü hizmetler dikkate alınarak Yükseköğretim Kurulunca çıkarılan norm kadro yönetmeliğine göre ilgili devlet yükseköğretim kurumunca atama yapılır." hükmü doğrultusunda hazırlanan "Devlet Yükseköğretim Kurumlarında Öğretim Elemanı Norm Kadrolarının Belirlenmesine ve Kullanılmasına İlişkin Yönetmelik" 2 Kasım 2018 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak üniversitelerin akademik kadrolarında norm kadro sistemi hayatımıza girmiş oldu.

Bu düzenlemeden sonra; yükseköğretimde fakülte/yüksekokul/meslek yüksekokulu/enstitü/konservatuvar, bölüm, program düzeyinde asgari kadro, norm kadro, norm dışı kadro, 2/3 uygulaması gibi terimler hayatımıza girmiş oldu. Üç seneye yakın süredir uygulanan norm kadro sisteminin yanlışlığı doğruluğu akademisyenlerce halen tartışılırken Anayasa Mahkemesi tarafından geçtiğimiz günlerde norm kadro sistemini temelden sarsan bir karar alındı.

16 Haziran 2021 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesi kararında; 28 Temmuz 2020 günü Resmi Gazete'de yayımlanan 65 sayılı Bazı Yükseköğretim Kurumlarına Kadro İhdas Edilmesine İlişkin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde aralarında Akdeniz, Bolu Abant İzzet Baysal, Erzincan Binali Yıldırım, Kahramanmaraş Sütçü İmam, Karamanoğlu Mehmet Bey, Kocaeli, Malatya Turgut Özal, Marmara, Selçuk ve Tekirdağ Namık Kemal Üniversiteleri olmak üzere toplamda 10 üniversiteye ihdas edilen akademik kadroların Cumhurbaşkanlığı Kararnamesince yapılmasının Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle anılan düzenlemeyi iptal etmiştir.

Anayasa Mahkemesi gerekçesinde; Anayasanın 130 uncu maddesine göre üniversitelerin bilimsel çalışmaların yapıldığı ve bilimin öğretildiği kurum olarak nitelendirildiği, bu kapsamda bilimsel ve özerk sahip kılınarak diğer kurumlardan farklı değerlendirildiği, öğretim elemanlarının görevleri, unvanları, mali işleri ve özlük haklarının kanunla düzenlenmesi gerektiği, davaya konu olayda da öğretim elemanlarının kadrolarının düzenlendiği, bu durumun öğretim elemanlarının özlük haklarını etkilediği gerekçesiyle Cumhurbaşkanlığı Kararnamesince düzenlenmesinin Anayasaya aykırı olduğu ifade edilmiştir.

Anayasa Mahkemesi kararı, öğretim elemanlarının kadrolarını düzenleyen ve dayanağı 2 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi olan "Devlet Yükseköğretim Kurumlarında Öğretim Elemanı Norm Kadrolarının Belirlenmesine ve Kullanılmasına İlişkin Yönetmelik"in durumunu da tartışmalı hale getirmiştir. Öğretim elemanlarının kadro işlemlerinin özlük haklarıyla sıkı bir ilişkisi olduğu düşünüldüğünde, akademideki norm uygulamasının Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle devamı mümkün görünmemektedir.

Sonuç itibarıyla, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı norm kadro uygulamasının devamında kararlı ise, halihazırdaki düzenlemenin yakın bir tarihte iptali gündeme geleceğinden dayanağını kanunla oluşturmasının faydalı olacağı kuşkusuzdur. Çıkarılması zorunlu hale gelen bu yeni düzenlemeler konusunda bir hazırlıkları varsa paydaşı olarak üniversiteler ve akademisyenlerden görüş alarak şekillendirmelerinin daha yerinde bir uygulama olacağını ve olası sorunları öncesinde engelleyeceğini de bir öneri olarak hatırlatmak isteriz.