08.02.2005 tarih ve 25721 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5289 sayılı "Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerine Bir Derece Verilmesi Hakkında Kanun" ile 15.01.2005 tarihinde görevde bulunan ve daha önce kendilerine 457, 458 ve 459 sayılı KHK'lerle derece verilmeyen devlet memurları ile diğer kamu görevlilerine bir derece verilmiştir. Bundan önceki bir derece uygulamaları ise 1979 ve 1991 yıllarında gerçekleştirilmiştir. Dolayısı ile 15.01.2005 tarihinden önce göreve başlayan tüm kamu görevlileri bir derece uygulamasından faydalanmıştır.

Bu yöntem genel olarak kamu görevlilerinin mali durumlarının iyileştirilmesi amacıyla kullanılmıştır.Ancak bu durum 16.01.2005 tarihinden sonra kamu görevine başlayarak bir derece alamayan memurlar açısından adaletsizliğe neden olmuştur. Örneğin 15.01.2005 tarihinde göreve başlayan bir memur, kendisinden bir gün sonra göreve başlamışbir memura göre, üç yıl önce göreve başlamış gibi özlük haklarına sahip olmuştur. Aynı şekilde memurların kıdemi yönüyle de büyük dengesizlikler ortaya çıkmaktadır.

Sendikalar ile hükümet arasında yapılan toplu sözleşme görüşmeleri sırasında da söz konusu adaletsizlik gündeme gelmişti. Fakat bugüne kadar herhangibir yasal düzenleme gerçekleştirilmedi.

Anayasa'mızın 2 nci maddesinde; Devletin "adalet anlayışı içinde" faaliyetlerini sürdürmesi öngörülmüş; 55 nci maddesinde de; "ücret emeğin karşılığıdır. Devlet, çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbirleri alır." hükmü yer almıştır. Bu anlamda bugüne kadar üç kez gerçekleştirilen bir derece düzenlemesi ile 15.01.2005 tarihinden sonra göreve başlayan ve bir derece alamayan memurlar anayasa açısından da bir adaletsizlik ile karşı karşıyadır.

Bir derece uygulamasından kaynaklanan söz konusu adaletsizliğin giderilebilmesi ve gelecekte de aynı şekilde yeni adaletsizliklerin ortaya çıkmaması için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda bir düzenlemeye ihtiyaç bulunmaktadır. Söz konusu adaletsizliğin ortadan kaldırılması için yeni göreve başlayacaklar açısından 657 sayılı Kanun'un 36'ncı maddesinde yer alan "devlet memurlarının göreve başlangıç derece ve kademelerinin, birer derece artırılması;halen görevde bulunup da ilave derece alamamış olanlara da ilave bir derece verilmesi" şeklindeki bir yasal düzenleme sorunu temelden çözecektir.

Sonuç olarak kamu görevlileri arasında adaletin, çalışma barışı ve huzur ortamının sağlanması adına yukarıda belirtilen nedenlerle bir derece uygulamasının bütün kamu görevlilerini kapsayacak şekilde yeniden ele alınarak en kısa zamanda yasal bir düzenleme yapılması gereklidir.

BİR DERECEYE İLİŞKİN KANUNİ DÜZENLEMELER

2182 SAYILI KANUN/ 20.2.1979 tarihinde kabul edilmiştir.

Ek Geçici Madde 55- "(20.2.1979- 2182/1 md. ile gelen Ek Geçici 1 inci md. hükmü olup madde numarası teselsül ettirilmiştir.)

Bu Kanun ve Ek Geçici Maddelerine göre aylık almakta olan personelin bu Kanunla iktisap ettikleri kazanılmış hak aylıkları bir defaya mahsus olmak üzere öğrenim durumlarına bakılmaksızın ve kadro koşulu aranmaksızın bir üst derecenin aynı kademesine getirilir ve alt derecede bulundukları kademede geçen süre, üst derecedeki kademede geçmiş sayılır.

Birinci fıkra esaslarına göre verilen derece, ek geçici 12 ve 13 üncü maddeler kapsamına giren personelin, emekli keseneğine esas aylık derece ve kademelerine eklenir.

Emekli keseneğine esas aylığı bu Kanuna göre kazanılmış hak aylığının üstünde bulunanlara, birinci fıkra esaslarına göre verilecek derece, kazanılmış hak aylığı ile emekli keseneğine esas aylık derece ve kademelerine ayrı ayrı uygulanır."

458 SAYILI KHK/ 22.9.1991 tarihinde kabul edilmiştir.

Ek Geçici Madde- "(Ek: 22.9.1991- KHK 458/1 md.) Bu Kanun ve ek geçici maddelerine göre aylık almakta olan personelden (2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu ile 2914 sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanununa tabi olanlar dahil) 20.2.1979 tarihli 2182 sayılı, 19.2.1980 tarihli ve 2260 sayılı Kanunların hükümlerinden yararlanmamış olanların kazanılmış hak aylıkları bir defaya mahsus olmak üzere öğrenim durumlarına bakılmaksızın ve kadro aranmaksızın bir üst derecenin aynı kademesine getirilir ve alt derecede bulunulan kademede geçirilen süre üst derecedeki kademede geçmiş sayılır.

Birinci fıkra esaslarına göre verilen derece, ek geçici 12 ve 13 üncü maddeler kapsamına giren personelden 20.2.1979 tarihli ve 2182 sayılı Kanun hükümlerinden yararlanmamış olanların emekli keseneklerine esas aylık derece ve kademelerine eklenir.

Emekli keseneklerine esas aylıkları kazanılmış hak aylıklarının üzerinde bulunanlara, birinci fıkra esaslarına göre verilecek derece kazanılmış hak aylıkları ile emekli keseneklerine esas aylık derece ve kademelerine ayrı ayrı uygulanır.

Birinci, ikinci ve üçüncü fıkra hükümleri, bu fıkraların kapsamına girenlerden bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten önce bağlanmış olan emekli, adi malüllük, vazife malüllüğü aylıkları ile dul ve yetim aylıkları alanlar hakkında da uygulanır.

Daha önce memuriyeti olanlardan 2182 ve 2260 sayılı Kanun hükümlerinden yararlanmamış bulunanlardan bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe Ek Geçici Madde- (Ek: 22.9.1991- KHK 458/1 md.) girdiği tarihte askerlik görevini yapmakta olanlar hakkında da bu madde hükümleri uygulanır."

5289 SAYILI KANUN/ 02.02.2005 tarihinde kabul edilmiştir.

Madde 1- 457 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameyle 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen ek geçici madde, 458 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa eklenen ek geçici madde ve 459 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameyle 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununa eklenen ek geçici madde hükümleri; anılan ek geçici maddeler kapsamında belirtilen (sözleşmeli subay, sözleşmeli astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlar dahil) ve bu ek geçici maddelerin hükümlerinden yararlanmamış olanlardan 15.1.2005 tarihinde görevde bulunanlar (aylıksız izinde bulunanlar dahil) ile bunlardan anılan tarihten önce emekli, adî malûllük, vazife malullüğü aylığı bağlananlar ile dul ve yetim aylığı alanlar hakkında da uygulanır.

Madde 2- Bu Kanun 15 Ocak 2005 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Madde 3- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

www.memurlar.net